Đại diện UNDP đề xuất 4 giải pháp giúp Việt Nam nhanh chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn

Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế tuần hoàn Việt Nam lần thứ 3 (năm 2024) do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, giao Viện Chiến lược và Chính sách Tài nguyên Môi trường và Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy phối hợp với các đối tác đồng hành tổ chức ngày 10/12, bà Ramla Khalidi chia sẻ, chúng ta đang ở thời điểm trước thềm năm 2025. Chỉ còn 5 năm nữa là tới vạch đích của mục tiêu Phát triển bền vững và một nửa chặng đường cho tới Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam đến năm 2030.

Khẳng định Việt Nam đã đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng cho giai đoạn này: giảm gần 16% lượng phát thải khí nhà kính, đảm bảo xử lý 95% nước thải đô thị và tăng GDP bình quân đầu người lên 7.500 USD, tuy nhiên, để đạt được các mục tiêu này, bà Ramla Khalidi cho rằng, Việt Nam sẽ cần phải vượt qua những thách thức đáng kể.

“Ô nhiễm rác thải, không khí và nhựa, bao gồm cả ở Hà Nội xinh đẹp, nhắc nhở chúng ta về khó khăn trong việc cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế nhanh chóng và bảo vệ môi trường”, đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam nói và khẳng định, nền kinh tế tuần hoàn mang đến một cơ hội mạnh mẽ để giải quyết những thách thức này. Nhưng cũng đồng nghĩa với việc Việt Nam phải hành động thật nhanh chóng, gấp rút chuyển đổi từ “lập kế hoạch” sang “hành động”.

Tại Diễn đàn, đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam đã đưa ra 4 đề xuất để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn của Việt Nam. Cụ thể,

Thứ nhất, cần tích hợp thiết kế sinh thái vào các chính sách. Các chính sách dựa trên bằng chứng là "chìa khóa" để hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn.

“Việt Nam có thể đưa thiết kế sinh thái vào lộ trình kinh tế tuần hoàn của mình, đặt ra các mục tiêu có thể đo lường được đối với nội dung tái chế, tuổi thọ sản phẩm và hiệu quả năng lượng. Các biện pháp như vậy không chỉ giúp Việt Nam phù hợp với các tiêu chuẩn bền vững toàn cầu, mà còn thúc đẩy khả năng cạnh tranh”, bà Ramla Khalidi nói thêm.

Thứ hai, nên ưu tiên các ngành then chốt để tích hợp các hoạt động tuần hoàn. Tăng trưởng của Việt Nam gắn chặt với thương mại quốc tế và các chính sách như "Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon" của Liên minh châu Âu, có thể tác động đến các ngành hướng đến xuất khẩu như nuôi trồng thủy sản, sản xuất cà phê và trồng cây ăn quả.

Tuy nhiên, bà Ramla Khalidi cho hay, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa chuẩn bị đầy đủ để đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường nghiêm ngặt như vậy. Đây chính là nơi sức mạnh chuyển đổi của các hoạt động kinh tế tuần hoàn có thể tạo ra sự khác biệt, giúp một số ngành có được lợi thế cạnh tranh.

“Việt Nam nên ưu tiên các ngành có liên quan chặt chẽ đến thương mại như nông nghiệp, điện tử, nhựa, dệt may và vật liệu xây dựng… Bằng cách ưu tiên các ngành này, Việt Nam có thể phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế, mở ra cơ hội tăng trưởng bền vững và khả năng thích ứng lâu dài”, bà Ramla Khalidi nói.

Thứ ba, chuyển đổi tuần hoàn nên được lồng ghép vào các cải cách thể chế hiện tại.

Dẫn lời của Tổng Bí thư Tô Lâm, “thể chế vẫn là “nút thắt của nút thắt”, cản trở sự phát triển của đất nước. Các cải cách sâu rộng là rất quan trọng để thúc đẩy đổi mới và thúc đẩy thay đổi”, đại diện UNDP cho rằng, trong bối cảnh nền kinh tế tuần hoàn, việc hợp lý hóa khuôn khổ quản trị và quy trình quản lý chính là chìa khóa. Ví dụ như việc đơn giản hóa các thủ tục tái sử dụng nước thải đã xử lý và giải quyết chênh lệch chi phí giữa nhựa nguyên sinh và nhựa tái chế, có thể mở ra các cơ hội.

“Điều này đòi hỏi những nỗ lực phối hợp giữa các bộ. Thể chế hiệu quả và cấu trúc quản trị hợp lý có thể tăng cường sự hợp tác liên ngành, giảm rào cản và tạo ra một môi trường thúc đẩy đổi mới - động lực thiết yếu cho nền kinh tế tuần hoàn”, đại diện UNDP nhận định.

Thứ tư, quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn là nỗ lực của toàn xã hội. Việt Nam phải tiếp tục đặt con người và công bằng xã hội vào trung tâm của quá trình chuyển đổi tuần hoàn để đảm bảo quá trình này vừa công bằng vừa bao trùm. Việt Nam cũng phải tiếp tục tạo cơ hội cho các cuộc đối thoại đa ngành và nhiều bên liên quan, thúc đẩy sự tham gia và quyền sở hữu của toàn xã hội.

“UNDP sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam trong việc ưu tiên các cải cách tạo ra hệ sinh thái hỗ trợ cho quá trình chuyển đổi. Chúng tôi đặt mục tiêu hỗ trợ đất nước chuyển đổi sang nền kinh tế xanh hơn, tuần hoàn và ít carbon hơn, mang lại nhiều lợi ích cho phát triển bền vững”, bà Ramla Khalidi khẳng định.