Đầu tư giao dịch T+3 theo dòng tiền trong các điều kiện thị trường khác nhau

Công ty chứng khoán Ngân hàng TMCP Kỹ thương TCBS vừa có nghiên cứu về hiệu quả việc đầu tư giao dịch T+3. Theo đó, trong giao dịch chứng khoán, khi nhà đầu tư tiến hành đặt lệnh mua hoặc bán một mã chứng khoán thành công thì ngày đó là ngày giao dịch (còn gọi là ngày T+0). Ngày làm việc tiếp theo của thị trường chứng khoán không tính ngày thứ 7, chủ nhật và các ngày lễ theo quy định được gọi là T+1. Ngày tiếp theo nữa gọi là T+2; và thêm 1 ngày sau đó nữa gọi là T+3.

Theo quy định hiện hành, thì sau khi mua cổ phiếu, nhà đầu tư phải đợi đến 16h30p sau 2 ngày làm việc tức là ngày T+2 thì cổ phiếu đã mua sẽ về tài khoản và vào ngày làm việc tiếp theo (tức ngày T+3) thì mới có thể bán được. Ngược lại, khi bán cổ phiếu, nhà đầu tư sẽ phải đợi đến 16h30p ngày T+2 để nhận được tiền và đến ngày T+3 mới có thể thực hiện các giao dịch khác từ số tiền này.

Tóm lại, 3 ngày làm việc là thời gian tối thiểu để nhà đầu tư có thể hiện thực hóa lợi nhuận từ giao dịch cổ phiếu. Rõ ràng, tốc độ gia tăng tài sản càng nhanh nếu thời gian nắm giữ những giao dịch có lời liên tiếp càng ngắn. Do đó, giao dịch T+3 mang lại sự hấp dẫn khó có thể cưỡng lại đối với bất kỳ nhà đầu tư nào.

Do đó, TCBS thực hiện nghiên cứu đánh giá về xác suất có lời khi giao dịch T+3 để xác định xem liệu nhà đầu tư có thể thực sự kiếm lời từ trường phái đầu tư “siêu ngắn hạn” này được không. Dữ liệu được TCBS sử dụng là dữ liệu giao dịch của toàn bộ các cổ phiếu sàn HOSE trong giai đoạn hơn 10 năm kể từ năm 2010 đến thời điểm hiện tại. Để phản ánh xu hướng chung của thị trường đối với khả năng sinh lời của cổ phiếu, TCBS phân loại thị trường chung thành 3 giai đoạn thị trường chung có xu hướng đi lên (uptrend), thị trường chung có xu hướng đi xuống (downtrend) và thị trường chung có xu hướng đi ngang (sideway), cụ thể:

- Uptrend: giai đoạn từ tháng 7/2016 đến tháng 3/2018 và từ tháng 4/20 đến nay, tổng cộng 27 tháng.

- Downtrend: giai đoạn từ tháng 4/2018 đến tháng 6/2018 và từ tháng 11/2019 đến tháng 3/2020, tổng cộng 8 tháng.

- Sideway: giai đoạn từ tháng 1/2010 tháng 6/2016 và từ tháng 7/2018 đến tháng 10/2019, tổng cộng 94 tháng.

Nhà đầu tư giao dịch theo trường phái T+3 có thể sử dụng rất nhiều tín hiệu giao dịch khác nhau, tuy nhiên, trong phạm vi bài nghiên cứu chỉ đánh giá một tín hiệu giao dịch theo dòng tiền khá phổ biến hiện nay, đó là mua khi cổ phiếu tăng giá hơn 2% trong ngày giao dịch với khối lượng giao dịch gấp từ 2 lần khối lượng giao dịch bình quân 20 phiên gần nhất trở lên. Theo đó,  có tổng cộng khoảng 32.000 tín hiệu giao dịch và hiệu quả đầu tư ngày T+3 được thể hiện tại đồ thị dưới đây:

Do khoảng thời gian thị trường sideway chiếm đến 73% thời gian khảo sát, không bất ngờ khi lượng tín hiệu quan sát được là cao nhất với tỷ lệ 55% số tín hiệu mua xuất hiện trong thị trường sideway, tín hiệu mua khi thị trường uptrend theo sát phía sau với 40%, còn lại chỉ khoảng 5% tín hiệu mua xuất hiện khi thị trường có xu hướng đi xuống (số tín hiệu ít nhất tại chart downtrend ở giữa).

Đồ thị cũng cho thấy, thông thường nếu cổ phiếu tăng giá càng mạnh trong phiên giao dịch hiện tại, thì lợi nhuận tại thời điểm T+3 cũng thường sẽ cao hơn. Tuy vậy, nếu tính số lượng tín hiệu mua xuất hiện bình quân tháng trong các giai đoạn thì số lượng tín hiệu mua bình quân tháng thị trường uptrend vượt trội so với thị trường sideway và downtrend, đạt 468 tín hiệu mua/tháng, gấp hơn 2 lần lượng tín hiệu khi sideway (184 tín hiệu) và downtrend (222 tín hiệu).

Đánh giá về xác suất giao dịch có lời/lỗ khi sử dụng tín hiệu giao dịch trên, nhóm nghiên cứu thu được bảng dưới:

Từ bảng trên, có thể thấy, khi thị trường chung có xu hướng đi lên (uptrend), xác suất để nhà đầu tư có lời sẽ sẽ là cao nhất (48,4%), xác suất để nhà đầu tư có lời trong downtrend là thấp nhất (40,1%); xác suất nhà đầu tư có lời trong uptrend và sideway đều cao hơn xác suất thua lỗ trong giai đoạn này. Những điều vừa rút ra khá phù hợp so với suy nghĩ thông thường khi giao dịch cổ phiếu. Tuy nhiên, xác suất nhà đầu tư có lời trong tất cả các giai đoạn của thị trường đều nhỏ hơn 50%, mức khá thấp.

Điểm đáng lưu ý là trong downtrend, nếu nhà đầu tư thực hiện chiến lược giao dịch theo dòng tiền kể trên thì xác suất thua lỗ thậm chí còn vượt mức 50%, đạt 53,6%.

Như vậy, nghiên cứu chỉ ra, giao dịch theo dòng tiền với khoảng thời gian nắm giữ chỉ là T+3 mang lại rất nhiều rủi ro cho nhà đầu tư, bất kể thị trường chung đang trong uptrend, downtrend hay sideway, xác suất sinh lời tại T+3 đều không vượt quá 50%. Đặc biệt, khi thị trường chung có dấu hiệu đi xuống, nhà đầu tư phải đặc biệt cẩn trọng khi giao dịch bởi xác suất thua lỗ thậm chí còn vượt mức 50%. Để có thể gia tăng xác suất sinh lời từ giao dịch, nhà đầu tư không nên chỉ đơn giản giao dịch theo dòng tiền mà nên kết hợp sử dụng cả phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật nhằm xác định được cổ phiếu tối ưu.