Ký ức và hiện tại

Truyện ngắn dự thi "Cuộc thi viết "Ngân hàng tôi yêu" của tác giả Đinh Thành Trung, Hà Nội

Trong quán cà phê sát bờ biển, có một người đàn ông trầm ngâm suy nghĩ bên cạnh hai chiếc ly đã cạn. Cơn gió biển mặn mà khẽ vi vu cuốn ngang qua, khiến anh dịu lại đôi chút. Trên mặt, những nếp nhăn dần hình thành sớm hơn tuổi bắt đầu giãn ra, kéo anh vào cõi mơ màng.

Hồ sơ mới được giao làm Thanh suy nghĩ đã mấy đêm. Tóc anh ám mùi cà phê và chè đặc, quần áo cũng bụi bặm phủ đầy. Lòng anh nặng trĩu, bởi người ấy là Phượng, người con gái anh từng đem lòng yêu thương tha thiết.

Cô ấy ra sao, Thanh cũng không biết. Chỉ còn đó tấm ảnh thẻ trên hồ sơ anh đang cầm trong tay. Ly cà phê đã nguội hẳn, anh đưa lên miệng làm một hơi cạn sạch. Gió biển mặn mà, thoảng qua mùi tôm, mùi cá. Thành phố biển tưởng yên bình, lại đem đến cho anh cảm xúc không mong muốn, như những cơn sóng bạc đầu xô vào đá, vào cát. Là Phượng thật sao? Thanh tự hỏi mà không dám tin là sự thật.

Hình ảnh cô gái bàn bên với đôi bím tóc dài hiện đến, gợi nhớ ký ức khó phai của người trưởng phòng ngân hàng vừa chớm bốn mươi. Những lúc Phượng xõa mái tóc dài, tụi con gái ồ lên sung sướng. Phượng là cô học trò xinh xắn, hiền dịu, dù bị trêu chọc thế nào cũng đáp lại bằng một nụ cười. Còn Thanh chỉ là một cậu con trai bình thường, cả học tập và thể thao đều không nổi bật. Suốt ba năm phổ thông, Thanh rất ít nói chuyện với Phượng. Câu nói đầu tiên của Thanh với cô là “How are you?” ở buổi học tiếng Anh. Trong giờ học, Thanh cứ ngắm Phượng suốt, đến nỗi cả con gái, rồi con trai đều biết nỗi niềm si mê mà nhút nhát của anh chàng khờ khạo. Chắc Phượng cũng biết, mà Thanh chẳng dám nói ra.

Thanh trả tiền, ra khỏi quán rồi về nhà. Căn nhà hai tầng hằn lên nét rêu phong, đón chào anh bằng mâm cơm đã nguội. Bình thường, dù buồn ngủ đến thế nào thì Thủy vợ anh cũng dậy để đón chồng về, hâm lại cơm cho anh ăn rồi mới mệt mỏi lăn ra giường ngủ tít mít đến sáng. Nhưng hôm nay, trong phòng ngủ chỉ hắt ra ánh sáng mờ nhạt. Biết vợ dạo này cũng bận bịu, Thanh lặng lẽ mở lồng bàn, ăn trệu trạo một bát canh rồi cất đồ, vào ngủ. Tiếng thở đều đều của Thủy sao mà to thế, cùng tiếng đồng hồ tích tắc vang lên từng nhịp khiến Thanh chỉ biết ngồi yên suy nghĩ. Gió biển vẫn vi vu cuốn bay từng dòng cảm xúc, tâm trạng mông lung về cuộc gặp với Phượng sắp tới.

*

*         *

Thanh bần thần nhớ lại những đêm thức trắng nghiên cứu hồ sơ, nhưng ngày ám ảnh bởi con mắt van lơn của những người không được duyệt vay vốn. Họ đều không quen biết nên khi từ chối Thanh rất nhẹ lòng. Cũng có vụ Thanh cố gắng tìm hiểu gia cảnh, trình độ và triển vọng của người cần vay vốn, nhưng đều đi đến một kết luận: quy định của ngân hàng là công minh nhất, đúng đắn nhất. Nguyên tắc làm việc không có chỗ cho cảm xúc thái quá. Người duyệt vay vốn có thể vận dụng quy định thoáng hơn, nhưng không thể vượt quá khuôn khổ. Đó là điều Thanh đã học được từ quãng đời gắn bó với ngành Ngân hàng. Những lúc có hồ sơ phân vân, Thanh lại tự nhủ mình luôn làm việc với tinh thần hết lòng vì ngân hàng của mình. Nghề cứng như đinh, đâu có chỗ cho sự mềm yếu, dù hoàn cảnh hay con người họ có đáng thương thế nào.

Thanh vẫn như vậy, vẫn một lòng với công việc, với nghiệp “giúp đỡ doanh nghiệp khởi nghiệp”. Nghề này là duyên phận, là cái nghiệp Thanh luôn dành hết tâm tư vào đó. Áp lực, căng thẳng, đêm hôm, làm bạn với cà phê, chè đặc, rồi tóc bạc đi, nếp nhăn dần nhiều lên, Thanh cũng bỏ qua, cắm đầu vào những con số, những chồng tài liệu được anh giở đi lật lại, nay đã quăn mép, sờn gáy. Vậy mà có những hồ sơ để lại trong anh cảm xúc sâu tận đáy lòng. Những giọt nước mắt, rồi những tiếng kêu gào cứ xuyên thấu tâm can, biến anh thành một cái cây đúng nghĩa, mặc trời mưa nắng vẫn phải đứng vững.

Ngày ấy, Thanh không nghĩ mình sẽ có vợ. Ba mấy tuổi cắm cúi với nghề thuộc loại bận bịu nhất trong xã hội, anh cũng không nghĩ mình sẽ có một gia đình. Thanh tình cờ gặp Thủy trong một buổi hòa nhạc, ngày hiếm hoi anh tự cho mình được nghỉ ngơi sau những ngày làm việc căng thẳng. Nghề ngân hàng đâu có được về đúng 5 giờ chiều như thời gian quy định. Tất cả anh em trong phòng đều làm đến hơn 8 giờ tối, thậm chí còn qua đêm mới kịp tiến độ công việc được giao. Thanh cũng không nghĩ mình lấy được người vợ như thế. Thủy tự do, cá tính, thông minh, vô tư yêu đời, cứ tưởng trái ngược hoàn toàn với Thanh, nhưng hai người lại thấy cảm mến nhau tha thiết, rồi đến với nhau bằng một đám cưới ai cũng cho là đẹp như mơ. Lấy Thanh, Thủy tự nguyện lui vào sau lưng anh, sống một cuộc đời bình dị khác với năng lực mọi người đánh giá cao. Thanh được bổ nhiệm làm trưởng phòng rồi phó giám đốc, vị trí được nhiều người thèm muốn. Thanh bận bịu gấp đôi, đi sớm, về muộn. Thủy cũng thông cảm cho công việc của chồng, nhưng đã mấy năm rồi, gia đình chưa có cuộc đi chơi nào. Thêm việc khó có con làm Thủy ít nhiều suy nghĩ.

*

*        *

Thời gian quyết định số phận hồ sơ vay vốn dần tới. Đang ngồi trầm ngâm trong phòng làm việc, Thanh thấy tiếng bước chân nhè nhẹ. Thủy đến, nhẹ nhàng chạm vào vai Thanh hỏi:

- Có vẻ vụ này khó lắm phải không anh?

Thanh nhìn vợ một lát rồi trả lời:

- Là Phượng em ạ. Em còn nhớ cô ấy không?

Tất nhiên, Thủy làm sao quên được người một thời là tình địch. Đang trong thời gian mặn nồng của tình yêu, khi công việc của Thanh vẫn chưa quá căng thẳng, hai người vẫn thường dành thời gian đi dạo, đi ăn rồi đi chơi cùng nhau. Phượng bất ngờ xuất hiện, làm Thanh có những cảm xúc vu vơ khi anh nhớ lại thời học sinh. Phượng thật đẹp, thật quyến rũ khiến Thủy cũng ghen tị khi đem chính mình ra so sánh. Thủy dùng mọi cách để giữ Thanh, bám lấy anh mọi lúc, mọi nơi. Vũ khí sắc bén - thứ quý giá nhất của người phụ nữ cũng được dùng để trói buộc, khiến Thanh ra quyết định dứt khoát chọn người con gái bên cạnh, người hết mực quan tâm đến mình. Ký ức được chôn giấu bao lâu bỗng nhiên vùng dậy như những thước phim tài liệu sống động. Thủy nhăn mặt, nắm lấy vai Thanh rõ mạnh làm anh bất ngờ:

- Sao thế em?

- Theo em anh cứ quyết định một cách công bằng. Quy định không thiên vị cho ai. Huống chi cô ta…

Đang nói, nhận ra cảm xúc bộc phát, Thủy khựng lại, kiếm cớ xuống nhà, để lại Thanh một mình suy tư. Cảm xúc của phụ nữ ít nhiều Thanh cũng hiểu, khi họ cố chiếm hữu một thứ gì đó, kể cả con người. Nhưng trong anh, ít nhiều cũng có cảm xúc khác lạ khi nhớ về những kỷ niệm với Phượng. Nhiệm vụ đã giao, Thanh không thể từ chối, dù trước khi giao nhiệm vụ cấp trên đã hỏi anh có muốn nhận vụ này không, vì doanh nghiệp này có triển vọng nhưng lại không đáp ứng đủ điều kiện để vay vốn, nếu mạo hiểm sẽ có thể dẫn đến hậu quả xấu. Thanh đồng ý luôn để chứng tỏ trách nhiệm và năng lực của mình, nhưng không ngờ lại khó khăn và khó xử đến thế.

Công ty của Phượng kinh doanh dựa trên ứng dụng thương mại điện tử. Các doanh nghiệp kiểu này xuất hiện nhiều trong thời đại mạng thông tin và hội nhập. Triển vọng và rủi ro cùng song hành, nhưng điều chắc chắn là họ cần một lượng vốn không nhỏ. Khi xem xét các công ty kiểu này, nếu quyết định cho vay vội vã sẽ đem tới thiệt hại đáng kể nếu họ không thành công.

*

*         *

Ký ức Thanh bỗng hiện lên như thước phim truyền hình. Biển thật đẹp. Xa xa, chiếc thuyền thúng của ngư dân chòng chành lên xuống, như biểu thị dòng đời khó khăn vất vả. Thanh chưa bao giờ nghĩ đến tình huống khó xử này trong đời làm ngân hàng. Kỷ niệm xưa lại hiện về, khi lớp tổ chức ra biển chơi. Thanh như người mất hồn, chỉ chú ý đến Phượng trong bao bạn gái cùng lớp. Gió biển trêu đùa, làm mái tóc dài của Phượng tung bay lất phất. Thanh ngẩn người, buột miệng: “Phượng đẹp quá”, rồi ở kia, dường như Phượng nghe thấy lời ca ngợi vụng về của cậu bạn, nở nụ cười ngượng nghịu. Phượng bất ngờ tiến đến, rủ Thanh đi cùng. Cả hai tách hẳn đoàn, sánh vai cùng nhau mà Thanh nhút nhát chẳng dám mở lời. Chừng đó là đủ hình thành mối tương tư trong cậu học sinh non nớt tình đời, để đến khi cả hai bị cuốn vào guồng quay học hành, họ không phát triển được tình cảm lên tầm cao mới.

Đêm đó, Thủy không ngủ với chồng. Cô giận dỗi mang chăn ra ghế sofa định nằm ở đó, Thanh nói mãi, Thủy mới vào buồng ngủ nhưng không cho Thanh nằm cùng. Thanh đã rối càng thêm rối, chỉ biết lấy chai rượu rót một ly ngồi uống để tạm quên đi tình thế trước mắt. Nghề ngân hàng thật không dễ dàng, mỗi hồ sơ như một lằn ranh nguy hiểm mà người xét duyệt cần tập trung hết sức lực để giải quyết. Nghề ngân hàng phải tôn trọng nguyên tắc và công bằng trong cho vay vốn, chính vì thế Thanh luôn tự nhủ mình không được vì tình riêng. Nhiều công việc đã được giải quyết nhanh và hiệu quả, Thanh được nhiều người khen ngợi như một cán bộ ngân hàng có tài. Anh cũng biết, bên cạnh những người chúc mừng thì vẫn còn đó các đối thủ cạnh tranh, dù mọi người không có gì xấu nhưng luôn cố gắng để vượt qua nhau. Dù thế nào đi nữa, đây là nghề cần một cái đầu lạnh và Thanh không được lùi bước. Uống hết ly rượu, Thanh cảm thấy buồn ngủ, anh lấy chăn, lăn ra ghế chợp mắt đến sáng.

*

*          *

Cuộc điện thoại từ số lạ làm Thanh bối rối. Là mẹ Phượng. Lần đó, Thanh lấy hết dũng cảm đến nhà Phượng thổ lộ tình cảm của mình. Phượng có nhà nhưng nói với mẹ ra tiếp Thanh. Mẹ Phượng là chủ một doanh nghiệp nhỏ, bận bịu buôn bán nên có phần thiếu quan tâm đến con. Nhưng tâm lý người mẹ nào cũng chiều con, lại là con gái một. Bà đã nói thẳng với Thanh hãy để yên cho con bà học hành, bà không muốn con gái dính vào yêu đương sớm như vậy. Thanh đành ra về, nhưng chỉ tháng sau, Thanh thấy bà niềm nở đi cùng Phượng và bạn trai. Thì ra đó chỉ là cái cớ để Thanh phải từ bỏ tình yêu của mình. Người đàn bà ấy, Thanh cũng chẳng có cảm tình gì, nay lại gọi đến xin cho con mình. Bà khóc lóc van xin thảm thiết với Thanh. “Cô có lỗi với cháu, cô đã đánh giá sai cháu nên hồi đó ngăn cản. Nhưng cháu là người tốt, nếu cháu coi Phượng là bạn thì hãy cứu nó. Cái Phượng đã đồn tất cả vốn liếng vào canh bạc này rồi”. Thanh nghe những lời đó thật bối rối, khó xử. Nếu là mẹ Thanh thì cũng sẽ làm mọi cách để cứu con như vậy, dù có phải quỳ xuống cầu xin. Thanh nghẹn ứ, cay cay, vâng dạ rồi chào bà, bụng nghĩ bà ấy cũng không có tội gì, thật đáng thương.

Thanh xin nghỉ một buổi, nói là tập trung nghiên cứu tài liệu nhưng anh lại phóng xe ra biển. Tiếng xào xạc của gió lay tán dừa. Tiếng chim kêu, rồi tiếng vỗ bờ của sóng từ xa vọng lại. Thanh thấy lòng dịu mát. Thanh chợt nghĩ “hay là, hay là tự bỏ tiền túi ra giúp Phượng”. Ý nghĩ đó bị Thanh gạt ngay khỏi đầu, vì việc giúp đỡ riêng tư sẽ mang lại điều tiếng không tốt cho mình. Quá khứ cũng chỉ là quá khứ, quá khứ không có quyền quyết định tương lai. Nghề nghiệp của mình giống như người quyết định tương lai của người khác, vì vậy phải công minh nhất, không đươc để tình cảm riêng tư xen vào. Chiểu theo quy định thì Thanh vẫn làm như các vụ khác, thế thôi. Quá khứ không có lỗi, nhưng nếu cứ mãi vấn vương, suy tưởng về quá khứ thì tương lai sẽ vẫn là một quá khứ đau buồn. Thanh về nhà, tâm trạng nặng trĩu đã không còn, trong anh bây giờ, sự vững tâm của một cán bộ ngân hàng có kinh nghiệm đã trở lại.

Cuối cùng, ngày trả lời về hồ sơ của Phượng cũng đã tới. Phượng đến cùng mẹ. cô mặc trang phục công sở, luôn cúi đầu để che đi đôi mắt không nhìn thẳng vào người đối diện. Một người không liên quan gì đến công việc là Thủy cũng đến làm Thanh bối rối. Buổi làm việc vẫn diễn ra trang nghiêm, đúng quy cách. Thanh không dám nhìn sâu vào Phượng. Ánh đèn như che đi cảm xúc của cô gái từng là hoa khôi của lớp, người được bao nhiêu cậu trai săn đón, cô gái từng chiếm được tình cảm thơ ngây của người đàn ông ngồi trên kia. Thanh chợt nghĩ, nếu ngày đó mình thổ lộ thành công, cô ấy gắn với cuộc đời mình thì có thể sẽ không có ngày hôm nay. Thoáng buồn, nhưng Thanh gạt đi suy nghĩ đó, cố gắng tiếp tục công việc.

Đến phần quyết định xét duyệt, Thanh đọc to rõ ràng: người đề nghị vay vốn: Trần Như Phượng, 40 tuổi, công ty… không đủ điều kiện vay vốn. Phượng đón nhận kết quả với thái độ bình thản, không một chút buồn bã. Cô cúi đầu chào Thanh và Thủy, cảm ơn sự hướng dẫn và giúp đỡ tận tình của cán bộ ngân hàng. Duy chỉ tiếc là không xoay sở đủ vốn đối ứng nên hồ sơ không được duyệt cũng là chuyện bình thường thôi. Phượng quay đi trong bước chân nhẹ nhàng và lặng lẽ, bỗng một tiếng gọi từ phía sau.

- Từ từ đã Phượng. Mình sẽ giúp bạn.

Thanh không tin nổi vào tai mình. Thủy nở nụ cười rạng rỡ, bước đến nắm lấy tay Phượng. “Ai cũng có một thời quá khứ. Mình đã ghen tuông quá đáng, làm bạn gặp không ít rắc rối. Đây là lúc để mình chuộc lỗi.”

*

*         *

Trong căn phòng dịu dàng đèn ngủ, Thủy nằm cạnh, khẽ quàng tay ôm lấy Thanh. Từ một người có thái độ khó chịu, cô đã dần hiểu ra bản chất sự việc và sự cố gắng của Phượng sau khi đọc hồ sơ và hỏi han bạn bè. Thủy nói hôm nào đó sẽ đến thăm và động viên Phượng, mắt cô long lanh niềm cảm xúc khó tả. Thanh không biết vợ đang nghĩ gì thì Thủy đã nói:” Em thật lòng đấy, giờ em không còn nghĩ gì nữa đâu. Em thật may mắn lấy được anh”. Thanh chợt mỉm cười, ôm lấy vợ thủ thỉ: “Cũng đã đến lúc cần có thêm thành viên mới rồi”.

Ngoài kia, gió biển vẫn trêu tán dừa xào xạc…