Nghị định 08 giúp giảm áp lực trả nợ của các nhà phát hành trái phiếu nhưng vẫn cần thêm các giải pháp đồng bộ

Những điểm mới

Nghị định 08 được ban hành nhằm sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế và có hiệu lực ngay. Nghị định cũng sửa đổi, bổ sung nhiều điểm mới về trách nhiệm của doanh nghiệp phát hành trái phiếu.

Cụ thể, nghị định mới cho phép nhà phát hành cho phép doanh nghiệp thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác (như bất động sản...) dựa trên 3 nguyên tắc: Tuân thủ quy định của pháp luật dân sự và pháp luật có liên quan; Phải được người sở hữu trái phiếu chấp thuận; Doanh nghiệp chịu hoàn toàn trách nhiệm về tình trạng pháp lý của tài sản sử dụng để thanh toán gốc, lãi trái phiếu theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, Nghị định 08 cho phép kéo dài kỳ hạn trái phiếu tối đa không quá 2 năm. Tuy nhiên, trong trường hợp người sở hữu trái phiếu không chấp thuận thay đổi điều kiện, điều khoản của trái phiếu thì doanh nghiệp phát hành có trách nhiệm đàm phán để đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư. Hoãn quy định về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, thời gian phân phối trái phiếu của từng đợt phát hành và yêu cầu kết quả xếp hạng tín nhiệm đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu đến ngày 31/12/2023.

Khung pháp lý cần thiết nhằm tháo gỡ khó khăn cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Theo ước tính của VNDIRECT, giá trị đáo hạn TPDN năm 2023 vào khoảng 252.000 tỷ đồng (tăng 64% so với cùng kỳ), trong đó giai đoạn quý II – III/2023 là giai đoạn khá thử thách với gần 160.000 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn. Nhóm doanh nghiệp bất động sản chiếm tỷ trọng lớn nhất với 43% tổng giá trị đáo hạn trái phiếu riêng lẻ trong năm 2023, tương đương 107.700 tỷ đồng.

Trong bối cảnh thị trường bất động sản trầm lắng, nhiều doanh nghiệp gặp khó về dòng tiền và hạn chế khả năng tiếp cận nguồn vốn, danh sách các doanh nghiệp chậm thanh toán các nghĩa vụ nợ đang dần tăng lên.

Đến ngày 5/3/2023, có khoảng 46 doanh nghiệp nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc trái phiếu doanh nghiệp theo thông báo của HNX. Tổng dư nợ trái phiếu doanh nghiệp của các doanh nghiệp này vào khoảng 121.100 tỷ đồng, chiếm khoảng gần 12% dư nợ trái phiếu doanh nghiệp toàn thị trường. Khoảng gần 38.500 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp của các doanh nghiệp trong danh sách sẽ đáo hạn trong năm 2023, chiếm khoảng 15% tổng giá trị đáo hạn toàn thị trường cả năm.

Trong bối cảnh đó, Nghị định 08 ban hành được coi như là một giải pháp tình thế "tình thế"cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp và các doanh nghiệp bất động sản. Nhìn chung điều khoản nghị định chính thức khá tương đồng với các bản dự thảo được đưa ra lấy ý kiến thị trường.

Ông Nguyễn Bá Khương, chuyên gia phân tích tại VNDIRECT nhận định, Nghị định 08 sẽ tạo ra hành lang pháp lý cần thiết xử lý một vài điểm nghẽn hiện nay trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Thứ nhất, Nghị định 08 tạo cơ sở pháp lý để tổ chức phát hành (tổ chức phát hành) thỏa thuận về việc điều chỉnh một số điều khoản của trái phiếu, đặc biệt là việc gia hạn thời điểm đáo hạn. Trước đó một số tổ chức phát hành đã tự thảo thuận với trái chủ nhưng chưa có cơ sở pháp lý cụ thể nên việc thỏa thuận gặp nhiều khó khăn và tỷ lệ thành công thấp.

Thứ hai, cho phép tổ chức phát hành thanh toán nghĩa vụ nợ và lãi trái phiếu bằng các tài sản hợp pháp khác. Trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn về dòng tiền như hiện nay thì giải pháp này cũng mở ra một lựa chọn khả thi cho doanh nghiệp (trong trường hợp trái chủ đồng ý). Tuy nhiên, việc thỏa thuận có được trái chủ chấp thuận hay không sẽ phụ thuộc vào các điều khoản cụ thể, trong đó bao gồm tính pháp lý, định giá của các tài sản mà doanh nghiệp đưa ra thanh toán cho các trái chủ.

Thứ ba, tăng tỷ lệ phát hành trái phiếu doanh nghiệp thành công thông qua việc hoãn thực thi một số điều khoản như quy định nhà đầu tư chuyên nghiệp hoặc tăng thời gian phân phối. Thứ tư, giãn xếp hạng tín nhiệm bắt buộc đến 1/1/2024 sẽ giúp tăng khả năng tiếp cập huy động vốn qua kênh phát hành trái nghiệp riêng lể đổi với một số doanh nghiệp doanh nghiệp.

Trong khi đó, Công ty chứng khoán Vietcombank (VCBS) đánh giá, điểm đáng chú ý nhất trong nghị định vẫn là quy định đàm phán kéo dài thời hạn trái phiếu.

“Việc có khung pháp lý chính thức giúp cho doanh nghiệp có thêm thời gian và không gian xử lý lượng trái phiếu đến hạn là điểm tích cực trong ngắn hạn đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Đây sẽ là bước đầu tiên tạo khung pháp lý cần thiết nhằm tháo gỡ khó khăn với thị trường trái phiếu doanh nghiệp nói riêng và thị trường vốn nói chung”, VCBS cho biết.

Các bước tiếp theo nhằm xử lý lượng trái phiếu chậm thanh toán gốc lãi sẽ bao gồm quá trình đàm phán các điều khoản, tài sản khác giữa trái chủ và doanh nghiệp phát hành. Quá trình được dự báo tương đối phức tạp, phụ thuộc vào từng trường hợp riêng biệt.

Cánh cửa hẹp được hé mở nhưng vẫn chưa đủ

Theo Maybank Investment Bank (MSVN), Nghị định này ban hành có thể giúp làm giảm áp lực trả nợ của các nhà phát hành trái phiếu. Tuy nhiên MSVN kỳ vọng Chính phủ sẽ có nhiều bước hỗ trợ hơn nữa.

Hiện tại, hầu hết các bên phát hành trái phiếu đều là công ty phát triển bất động sản đang chật vật với nợ đến hạn của trái phiếu doanh nghiệp họ đã phát hành. 

“

Nghị định 08 chỉ là một bước đệm để xây dựng lại thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Cánh cửa hẹp được hé mở nhưng vẫn chưa đủ. Chúng tôi nhận thấy cần có nhiều hành động hơn nữa, đặc biệt là các hành động hỗ trợ thanh khoản, sau đó là hành động trong các quy định của ngành bất động sản và ngân hàng.

MSVN

Ông Nguyễn Bá Khương cho rằng, để thị trường trái phiếu doanh nghiệp có thể phục hồi sẽ cần thêm nhiều giải pháp đồng bộ khác.

Thứ nhất, cần thêm nhiều giải pháp quyết liệt hơn từ doanh nghiệp để củng cố niềm tin của nhà đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp. Các doanh nghiệp bất động sản cũng phải nỗ lực tái cơ cấu, tái cấu trúc sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thực của thị trường, đồng thời có biện pháp xử lý hàng tồn kho nhằm thu tiền về để giải quyết những khó khăn hiện tại về dòng tiền.

Thứ hai, cơ quan quản lý cần có phương án đẩy nhanh giải quyết các thủ tục pháp lý cho các dự án bất động sản.

Thứ ba, tương tự như bài học từ việc xử lý khủng hoảng trái phiếu doanh nghiệp tại các nước khu vực như Hàn Quốc, Trung Quốc, việc hỗ trợ các doanh nghiệp tiếp cận được nguồn vốn, đặc biệt là nguồn vốn tín dụng, để giải quyết vấn đề thanh khoản ngắn hạn là rất quan trọng.

Mặt khác, nhìn rộng hơn, các khó khăn trung hạn vẫn tồn tại bao gồm khả năng phát hành mới, phát hành tái cơ cấu bị hạn chế. Đồng thời chi phí phát hành mới duy trì ở ngưỡng cao. Lượng trái phiếu mua lại trước hạn cũng sẽ tiếp tục làm giảm quy mô chung của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, VCBS đánh giá.