Trung Quốc vẫn là điểm đến hấp dẫn của FDI

Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Trung Quốc đã giảm đáng kể trong những năm gần đây. Số liệu thống kê về cán cân thanh toán (BOP) cho thấy dòng vốn FDI ròng giảm mạnh từ mức đỉnh điểm là 344 tỷ đô la vào năm 2021 xuống còn 51,3 tỷ đô la trong năm 2023 và chỉ còn 18,6 tỷ đô la trong năm 2024 — mức thấp nhất trong 3 thập kỷ trở lại.

Mặc dù điều này xảy ra trong bối cảnh FDI toàn cầu suy giảm, sự sụt giảm mạnh đã làm dấy lên lo ngại về khả năng vốn nước ngoài chảy khỏi Trung Quốc. Tuy nhiên, khi xem xét kỹ hơn dữ liệu, tình hình phức tạp hơn vẻ bề ngoài.

Ngược lại với dữ liệu FDI trong dữ liệu cán cân thanh toán, FDI đã được sử dụng theo số liệu báo cáo của Bộ Thương mại Trung Quốc, đã vẽ nên một bức tranh mạnh mẽ hơn. Mặc dù giảm so với mức đỉnh điểm năm 2022, FDI đã sử dụng vẫn đạt 163,3 tỷ đô la vào năm 2023 và 116,2 tỷ đô la vào năm 2024, vượt xa con số FDI trong dữ liệu cán cân thanh toán (Hình 1).

Trong khi FDI trong BOP đo lường dòng vốn ròng (dòng vốn vào trừ dòng vốn ra), FDI đã sử dụng tập trung vào tổng dòng vốn vào nhưng không bao gồm thu nhập tái đầu tư, lợi nhuận giữ lại và các giao dịch nợ nội bộ công ty, khiến nó trở thành thước đo bổ sung quan trọng cho hoạt động đầu tư nước ngoài.

Một nghiên cứu gần đây của AMRO cho rằng sự suy giảm FDI trong cán cân thanh toán của Trung Quốc chủ yếu là do các yếu tố chu kỳ chứ không phải do các yếu tố cấu trúc. Điều kiện thanh khoản toàn cầu chặt chẽ hơn và chi phí vay cao hơn ở nước ngoài, được thúc đẩy bởi việc Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ (FED)tăng lãi suất mạnh từ năm 2022-2024, đã làm giảm dòng vốn nước ngoài vào Trung Quốc.

Ngoài ra, chênh lệch lãi suất mở rộng và đảo chiều đã thúc đẩy các công ty nước ngoài tại Trung Quốc chuyển lợi nhuận về và trả nợ cho các công ty mẹ ở nước ngoài, làm giảm thêm dòng vốn FDI ròng.

Bất chấp căng thẳng thương mại Mỹ-Trung đang diễn ra, đã dịu đi sau các cuộc đàm phán thương mại gần đây giữa hai bên tại Geneva, căng thẳng địa chính trị có tác động hạn chế đến dòng vốn FDI nói chung. Nghiên cứu của AMRO cho thấy không có mối tương quan đáng kể nào giữa khoảng cách chính trị và đầu tư nước ngoài tại Trung Quốc.

Tương tự như vậy, chi phí lao động tăng ở Trung Quốc, thường được coi là yếu tố ngăn cản, cũng không làm giảm sức hấp dẫn của Trung Quốc như một điểm đến FDI. Các công ty nước ngoài tiếp tục bị thu hút bởi thị trường nội địa rộng lớn, chuỗi cung ứng hiệu quả và cơ sở hạ tầng đẳng cấp thế giới của quốc gia này.

Phân bố địa lý của dòng vốn FDI đã sử dụng cũng nhấn mạnh sự hội nhập kinh tế toàn cầu bền vững thay vì sự phân mảnh. Các nền kinh tế châu Á, với Hồng Kông (Trung Quốc) đóng vai trò là cửa ngõ chính, tiếp tục thống trị dòng vốn FDI đã sử dụng của Trung Quốc. Đầu tư của châu Âu, đặc biệt là đầu tư của Hà Lan, vào Trung Quốc đã tăng 306,5% trong năm 2022 và 19,2% năm 2023. Và FDI đã sử dụng từ Mỹ đã tăng 35,4%trong năm 2023 bất chấp căng thẳng đang diễn ra.

Ngoài ra, khi điều chỉnh các khoản đầu tư gián tiếp được chuyển qua các trung tâm tài chính nước ngoài, vị thế FDI thực tế cho thấy mối liên kết thậm chí còn mạnh hơn với các khu vực chính. Các số liệu điều chỉnh cho thấy mối liên kết mạnh hơn đáng kể với Châu Á, Châu Âu và Bắc Mỹ — cao hơn gần hai đến ba lần so với dữ liệu được báo cáo ban đầu.

Theo quan điểm của ngành, bối cảnh FDI của Trung Quốc đang trải qua một sự chuyển đổi đáng kể. Các ngành truyền thống như bất động sản, bán lẻ, bán buôn và sản xuất thông thường đang chứng kiến sự sụt giảm FDI được sử dụng. Ngược lại, các ngành công nghệ cao, bao gồm sản xuất tiên tiến, dược phẩm, xe điện và nghiên cứu và phát triển, đang có sự tăng trưởng đáng kể.

Từ năm 2019 đến năm 2023, FDI được sử dụng trong các ngành công nghiệp công nghệ cao tăng trưởng với tốc độ trung bình hàng năm là 15%, hiện chiếm 37% tổng dòng vốn vào. Những thay đổi này nhấn mạnh tầm quan trọng sự tham gia của đầu tư nước ngoài vào quá trình chuyển đổi của Trung Quốc sang nền kinh tế thúc đẩy đổi mới.

Mặc dù sự sụt giảm gần đây của FDI không đại diện cho sự rút vốn nước ngoài rộng rãi khỏi Trung Quốc, nhưng vẫn còn nhiều thách thức. Tăng trưởng kinh tế chậm lại, bất ổn kinh tế toàn cầu và căng thẳng địa chính trị đang diễn ra có thể làm suy yếu niềm tin của các nhà đầu tư. Để giảm thiểu những rủi ro này, Trung Quốc phải duy trì đối thoại cởi mở và thường xuyên với các doanh nghiệp nước ngoài, đảm bảo sự rõ ràng về mặt quy định và khả năng tiếp cận thị trường đáng tin cậy.

Chính quyền Trung Quốc đã có những bước đi nhằm cải thiện môi trường đầu tư để tăng cường lòng tin của các nhà đầu tư. Các sáng kiến gần đây nhằm mở rộng khả năng tiếp cận thị trường, giảm bớt các hạn chế và tinh giản khuôn khổ pháp lý nên được tiếp tục.

Cả chính quyền trung ương và địa phương đều đã triển khai các chính sách khuyến khích và hỗ trợ có mục tiêu nhằm thu hút đầu tư nước ngoài vào các ngành công nghiệp công nghệ cao, củng cố sự chuyển dịch chiến lược của Trung Quốc sang tăng trưởng chất lượng cao. Bên cạnh các biện pháp này, ổn định tăng trưởng trong nước cũng rất quan trọng để duy trì đà tăng trưởng FDI.

Bất chấp những biến động ngắn hạn, lợi thế cơ bản của Trung Quốc trong việc thu hút FDI vẫn còn nguyên vẹn. Thị trường nội địa rộng lớn và đang mở rộng, chuỗi cung ứng toàn diện, năng lực sản xuất mạnh mẽ, lực lượng lao động lành nghề, cơ sở hạ tầng phát triển tốt và các hiệp định thương mại tự do rộng rãi tiếp tục biến nước này thành điểm đến đầu tư hàng đầu. Đảm bảo tính minh bạch, hiệu quả và tính nhất quán trong việc thực hiện chính sách sẽ ổn định hơn nữa và thu hút FDI, góp phần vào sự phát triển kinh tế dài hạn của Trung Quốc.