Chu kỳ giảm phát 'không điển hình' của Trung Quốc khiến ngân hàng trung ương đau đầu

Trong khi sự phục hồi sau đợt suy giảm do đại dịch năm ngoái ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã tăng tốc trong quý đầu tiên, thì các số liệu lạc quan đã che lấp sự yếu kém tiềm ẩn trong cả nhu cầu hộ gia đình và bên ngoài.

"Trung Quốc đang bước vào chu kỳ giảm phát 'không điển hình', nghĩa là giảm phát trong bối cảnh kinh tế phục hồi", Jinyue Dong, nhà kinh tế cấp cao tại nghiên cứu BBVA cho biết.

Bất chấp sự phục hồi của tăng trưởng, lạm phát giá tiêu dùng đang giảm mạnh và giá tại cổng nhà máy rơi tự do, làm gia tăng áp lực lên PBOC trong việc cắt giảm lãi suất hoặc cung cấp thêm thanh khoản vào hệ thống tài chính.

Tuy nhiên, các nhà phân tích và nhóm chuyên gia cố vấn của chính phủ cho rằng làm như vậy mang lại rất ít lợi ích, vì những hạn chế về cơ cấu đối với nhu cầu và gây ra rủi ro tài chính trong một nền kinh tế có gánh nặng nợ gần gấp ba lần sản lượng. Dư nợ tín dụng ngân hàng mới của Trung Quốc đạt mức cao nhất mọi thời đại trong quý đầu tiên của năm 2023.

Tháng 3 vừa qua, Ngân hàng trung ương đã cắt giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc (RRR) lần đầu tiên trong năm nay. Các nhà phân tích hiện mong đợi bất kỳ sự nới lỏng nào nữa sẽ ở quy mô khiêm tốn và hầu hết không mong đợi bất kỳ hành động lớn nào trong ngắn hạn.

Xu Hongcai, Phó giám đốc Ủy ban chính sách kinh tế tại Hiệp hội Khoa học Chính sách Trung Quốc, cho biết: “Vẫn còn khả năng cắt giảm lãi suất và RRR, nhưng hiệu quả không thể được đánh giá quá cao”.

"Thật vô ích khi cung cấp thêm tiền vì thanh khoản dồi dào nhưng cầu không tăng - đó là một vấn đề thuộc về cấu trúc."

Trong nhiều thập kỷ, tăng trưởng tiêu dùng hộ gia đình đã chậm lại so với mở rộng đầu tư và sản xuất, và có rất ít dấu hiệu cho thấy xu hướng này - mà nhiều nhà kinh tế đã coi là điểm yếu cơ cấu chính của Trung Quốc - sẽ chuyển dịch một cách bền vững.

Doanh số bán lẻ đã vượt xa sản lượng công nghiệp trong tháng 3. Nhưng các nhà phân tích nói rằng điều đó phần lớn là do trên nền cơ sở thấp của năm ngoái do các biện pháp hạn chế COVID-19 gây ra ảnh hưởng nặng nề nhất đến người tiêu dùng, chứ không phải do nhu cầu cơ bản của các hộ gia đình.

Alicia Garcia-Herrero, nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á-Thái Bình Dương tại Natixis, cho biết: “Mức tăng trưởng doanh số bán lẻ 10% có vẻ đáng kinh ngạc, nhưng không thực sự đáng kinh ngạc vì hiệu ứng cơ sở là rất lớn”.

Hộ gia đình bị bỏ qua

Bắc Kinh đã cam kết ưu tiên tăng trưởng dựa vào tiêu dùng trong năm nay, nhưng các chính sách cho đến nay đã cho thấy tiền được rót vào các dự án lớn trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng, sản xuất và các lĩnh vực khác mà chính phủ coi là lĩnh vực chiến lược.

Hoạt động cho vay của ngân hàng trong quý đầu tiên của năm 2023 cũng diễn ra theo một con đường tương tự.

Các khoản vay hộ gia đình mới, chủ yếu là thế chấp và vay tiêu dùng, chiếm 16% tổng số khoản vay mới trong quý đầu tiên, mặc dù khoản vay thế chấp tăng vọt trong tháng 3, trong khi các khoản vay doanh nghiệp chiếm phần còn lại.

Tỷ lệ cho vay hộ gia đình thậm chí còn thấp hơn so với năm ngoái, khi giảm từ 40% xuống 18% trong năm 2021.

Tommy Xie, chuyên gia kinh tế Trung Quốc tại Ngân hàng OCBC cho biết: “PBOC không có nhiều cơ hội thể hiện vai trò của mình trong việc phục hồi kỳ vọng thu nhập hộ gia đình, vì có thể cần một cách tiếp cận toàn diện hơn để khởi động lại niềm tin vào an ninh việc làm”.

Thị trường lao động vẫn còn yếu, với tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên gần mức cao kỷ lục là 20%. Niềm tin của người tiêu dùng đang ở mức thấp kỷ lục, nhưng vẫn nằm dưới phạm vi được thiết lập trong hai thập kỷ qua.

"Trọng tâm của các chính sách kinh tế vĩ mô vẫn chưa chuyển từ bảo vệ các thực thể thị trường ở phía cung sang bảo vệ các gia đình có thu nhập thấp và trung bình ở phía cầu", Zhang Ming, nhà kinh tế cấp cao tại Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc cho biết trong một báo cáo gần đây.

Khảo sát mới nhất của PBOC cho thấy, trong ba tháng đầu năm, tỷ lệ người được hỏi cho biết muốn tiết kiệm vẫn ở mức cao là 58%, mặc dù đã giảm 3,8 điểm phần trăm so với quý trước.

Tiền gửi hộ gia đình mới là 9,9 nghìn tỷ nhân dân tệ (1,4 nghìn tỷ đô la) trong tháng 1 đến tháng 3 – hơn một nửa so với mức kỷ lục 17,8 nghìn tỷ nhân dân tệ được báo cáo cho cả năm ngoái.

Khi các nền kinh tế phương Tây vật lộn với lạm phát, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc lại có những lo ngại trái ngược.

“Nhu cầu yếu và nguồn cung dư thừa, đó là điều chắc chắn”, một cố vấn chính sách giấu tên cho biết.

"Chúng tôi thấy một số rủi ro giảm phát", người này nhận định.

(Nguồn: Reuters)