Gìn giữ niềm tin của người gửi tiền

Ngày nhận bài: 19/8/2019 -  Ngày biên tập: 20/8/2019 - Ngày duyệt đăng: 28/8/2019. Bài đăng trên Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ số 17/2019

Tóm tắt: Mỗi tổ chức bảo hiểm tiền gửi (BHTG) trên thế giới có thể có những chức năng, nhiệm vụ và mô hình hoạt động khác nhau, song mục tiêu cơ bản vẫn là bảo vệ người gửi tiền, đảm bảo an toàn hoạt động ngân hàng. Để thực hiện được điều đó, cần xây dựng và gìn giữ niềm tin của người gửi tiền. Trong đó, truyền thông chính sách BHTG được coi là một trong những nhiệm vụ hết sức quan trọng để tạo ra nhận thức chung, nâng cao niềm tin của công chúng về hoạt động ngân hàng cũng như hoạt động BHTG.

Từ khóa: bảo hiểm tiền gửi, niềm tin người gửi tiền, truyền thông chính sách BHTG

MAINTAINING TRUST OF DEPOSITORS

Abstract: Deposit insurance organizations in the world may have different functions, duties and operational models from each other, however the basic goal is still to protect depositors and ensure safety of banking operations. In order to do that, it is necessary to build and preserve trust of depositors. In particular, deposit insurance policy communication is considered as one of the extremely important tasks to create common awareness, improve public confidence, banking activities as well as deposit insurance activities.

The article clarifies the importance of deposit insurance policies communication, its content and the promotion of effective propagation of deposit insurance policies in Vietnam.

Key words: deposit insurance, depositors’trust, deposit insurance policy communication

TRUYỀN THÔNG CHÍNH SÁCH BHTG LÀ YÊU CẦU HÀNG ĐẦU

Trong lần trả lời phỏng vấn báo chí nhân chuyến thăm Hà Nội và dự Hội nghị thường niên và Hội thảo quốc tế của Ủy ban châu Á – Thái Bình Dương thuộc Hiệp hội Bảo hiểm tiền gửi Quốc tế (IADI), ông David Walker – Tổng Thư ký IADI chia sẻ: trong bộ Nguyên tắc cơ bản để phát triển hệ thống BHTG hiệu quả, có một số nguyên tắc đặc biệt quan trọng, nhất là những nguyên tắc liên quan tới người gửi tiền. Những nguyên tắc này gồm nguyên tắc về chi trả (Nguyên tắc thứ 15), nguồn vốn và sử dụng nguồn vốn (Nguyên tắc thứ 09), ngoài ra không thể không nhắc tới nguyên tắc về nhận thức công chúng (Nguyên tắc thứ 10). Ông cũng nhấn mạnh, công chúng cần được tiếp cận thông tin về chính sách BHTG, hiểu về hoạt động của tổ chức BHTG và tổ chức ấy có thể bảo vệ họ như thế nào. Qua đó, khi xảy ra vấn đề hoặc trong khủng hoảng, công chúng có thể giữ được sự bình tĩnh cũng như giữ được niềm tin vào sự ổn định của hệ thống tài chính… Tổng Thư ký IADI khẳng định: “Có thể nói rằng, trong việc nâng cao nhận thức công chúng thì không bao giờ là đủ”.

Ngân hàng là một ngành kinh doanh dễ bị tổn thương mà rủi ro luôn luôn song hành. Có nhiều khi, rủi ro không chỉ xuất phát từ bản thân hoạt động của tổ chức tín dụng, mà có thể xuất hiện một cách rất “trời ơi đất hỡi” qua một luồng tin đồn vô căn cứ. Nếu tin đồn này, vô tình trùng hợp với một vài diễn biến không liên quan của tổ chức tín dụng đó, lại thêm công chúng vốn không có một niềm tin vững chắc, thiếu nguồn thông tin đáng tin cậy, thì hậu quả có thể trở nên vô cùng nghiêm trọng, đẩy một tổ chức tín dụng đang hoạt động bình thường bước tới mép vực đổ vỡ.

Cần thấy rằng, chính sách BHTG là một thành tố trong tổng thể chính sách ngân hàng, không thể tách rời khỏi chính sách ngân hàng. Những yếu tố tác động tới hoạt động ngân hàng, tạo ra nguy cơ đổ vỡ TCTD và tổ chức BHTG phải đứng ra chi trả có thể xuất phát từ mọi hướng. Do đó, việc truyền thông chính sách BHTG cần được coi là ưu tiên hàng đầu, song cũng không thể tách rời khỏi kết cấu chung của hệ thống truyền thông ngành ngân hàng. Có như vậy mới tạo ra được một nhận thức chung, cởi mở, đầy đủ thông tin về hoạt động ngân hàng. Nâng cao niềm tin của công chúng với hệ thống ngân hàng nói chung cũng chính là giảm thiểu rủi ro đối với tổ chức BHTG.

Tổng công ty BHTG Canada (CDIC) cho biết, theo các nghiên cứu, việc người dân Canada nắm được các thông tin về cơ chế bảo vệ tiền gửi của CDIC đã góp phần đảm bảo sự an toàn và ổn định của hệ thống tài chính. Đặc biệt, trường hợp rút tiền hàng loạt tuy không phổ biến, nhưng có nhiều khả năng xảy ra hơn nếu công chúng bị xói mòn niềm tin. Khả năng một cá nhân có thể tham gia vào làn sóng rút tiền hàng loạt sẽ tăng tới 40% nếu người đó không biết về các cơ chế bảo vệ tiền gửi. Một nghiên cứu vào năm 2016 của CDIC đã đưa ra khuyến cáo, mức độ nhận thức của công chúng về BHTG cần đạt mục tiêu từ 60% đến 65% để thúc đẩy niềm tin vào hệ thống tài chính. Mức độ nhận thức hiện tại của công chúng Canada mới chỉ là 55%, và CDIC đang nỗ lực để san bằng khoảng cách giữa chỉ số này và mức độ nhận thức mục tiêu.

Có thể nói, việc xây dựng, gìn giữ và nâng cao niềm tin của người gửi tiền là một quá trình lâu dài, cần một chiến lược tổng thể với những mục tiêu rõ ràng đối với từng giai đoạn, tập trung vào một số nhóm đối tượng công chúng trọng tâm, đồng thời nâng cao nhận thức chung của xã hội. Việc thúc đẩy niềm tin công chúng vào hệ thống ngân hàng cần được thực hiện thường xuyên liên tục, bởi niềm tin cần được bồi đắp không ngừng.

THÚC ĐẨY HIỆU QUẢ TUYÊN TRUYỀN CHÍNH SÁCH BHTG TẠI VIỆT NAM

Tại Việt Nam, thời gian qua, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) đã triển khai có hiệu quả công tác truyền thông chính sách. Đặc biệt, với nguồn lực có hạn của mình, giữa bối cảnh cần nâng cao niềm tin công chúng trong quá trình tái cơ cấu các TCTD và xử lý nợ xấu, BHTGVN đã lựa chọn đối tượng truyền thông mục tiêu một cách phù hợp, thực hiện các chương trình truyền thông có trọng tâm. Bên cạnh đó, truyền thông phổ rộng cũng được triển khai một cách hài hòa trong kết cấu chung. Hiệu quả tuyên truyền của BHTGVN đã đạt được là nhờ không chỉ tập trung tuyên truyền riêng chính sách BHTG, BHTGVN còn tham gia các định hướng truyền thông chung của ngành ngân hàng, đóng góp một tiếng nói và trở thành nhịp cầu để chính sách BHTG nói riêng và chính sách ngân hàng nói chung tới với công chúng, cũng như đưa những nguyện vọng, đề xuất, kiến nghị của công chúng, của các tổ chức tham gia BHTG cũng như các bên có liên quan tới cơ quan quản lý.

Để thúc đẩy niềm tin công chúng ngày càng mạnh mẽ hơn, qua đó đảm bảo an toàn, lành mạnh hoạt động ngân hàng, qua những hoạt động đã triển khai và hiệu quả đã đạt được, có thể cân nhắc tới việc phải xác định truyền thông chính sách BHTG gắn liền với truyền thông của ngành ngân hàng. Hệ thống truyền thông của ngành ngân hàng có thể hướng tới cùng lúc nhiều đối tượng khác nhau như người gửi tiền nói riêng, khách hàng sử dụng các dịch vụ tài chính nói chung, các tổ chức tín dụng, tổ chức tài chính trong nước và quốc tế… Đối tượng truyền thông của ngành ngân hàng và đối tượng truyền thông mục tiêu của chính sách BHTG có sự trùng nhau là người gửi tiền. Việc kết hợp, lồng ghép truyền thông sẽ giúp mỗi thông điệp truyền thông có hiệu quả khuếch tán cao hơn, đảm bảo độ thẩm thấu. Bên cạnh đó, cả cơ quan quản lý ngân hàng và tổ chức BHTG đều hướng tới một mục đích là nâng cao niềm tin của công chúng vào hệ thống ngân hàng, điều không thể thiếu nhằm đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng. Công tác truyền thông chính sách BHTG phải song hành với truyền thông về tổ chức BHTG. Qua thực tế khảo sát cá nhân ở quy mô nhỏ của người viết, công chúng đã có những nhận biết cơ bản về một số nội dung cốt lõi của chính sách BHTG như hạn mức, phạm vi bảo vệ, song còn thiếu thông tin về tổ chức BHTG – cơ quan được giao nhiệm vụ trực tiếp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền. Số liệu khảo sát của nhiều tổ chức BHTG trên thế giới cũng cho thấy, mức độ nhận biết của công chúng về hạn mức BHTG thường cao hơn so với nhận biết về tổ chức BHTG. Trong khi đó, tổ chức BHTG là một thành tố quan trọng trong chính sách BHTG. Chức năng, nhiệm vụ, hoạt động của tổ chức BHTG cũng cần được truyền đạt tới công chúng, tạo ra sự gần gũi, cởi mở trong trao đổi thông tin, từ đó mới thúc đẩy được việc truyền thông chính sách một cách hiệu quả cũng như lắng nghe được những kiến nghị, đề xuất của công chúng để cải thiện chính sách, đảm bảo chính sách sát với cuộc sống. Truyền thông chính sách BHTG phải đi đôi với tạo ra các kênh thu thập thông tin từ công chúng một cách hợp lý. Các kênh này phải thuận tiện, dễ tiếp cận, đặc biệt có thể sử dụng các kênh truyền thông số để đảm bảo quy mô rộng với chi phí tiết kiệm. Hiện nay, một số tổ chức BHTG đã xây dựng hệ thống đánh giá của công chúng đối với tổ chức BHTG, ví dụ như Tổng công ty BHTG Philippines (PDIC). Các công cụ đánh giá, đo lường dư luận xã hội (social listening) cũng có thể đóng góp vào quá trình thu thập thông tin, ý kiến của công chúng, đồng thời còn có thể tận dụng để ghi nhận các diễn biến bất thường  dẫn tới kích hoạt rút tiền hàng loạt hoặc các thông tin tiêu cực liên quan tới các TCTD.

Bồi đắp niềm tin của công chúng đối với hệ thống ngân hàng không bao giờ là một quá trình đơn giản. Do đó, việc tuyên truyền chính sách, phổ biến kiến thức về BHTG cần được thực hiện từng bước theo một lộ trình vững chắc. Có như vậy, tổ chức BHTG mới thực sự phát huy vai trò như một thành viên của mạng an toàn tài chính quốc gia, đảm bảo an toàn hệ thống ngân hang.