Ngân hàng Nhà nước công bố dự thảo sửa đổi Thông tư 01/2020/TT-NHNN

Việc sửa đổi Thông tư 01/2020/TT-NHNN quy định về việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 (Thông tư 01), được thực hiện trên cơ sở tổng hợp, nghiên cứu đề xuất của các TCTD, chi nhánh NHNg, các doanh nghiệp. NHNN cho biết, sửa đổi này cũng hướng đến mục tiêu đảm bảo tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp, người dân bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 vượt qua khó khăn, phục hồi sản xuất, kinh doanh, đồng thời, giúp các TCTD, chi nhánh NHNg chủ động trong kế hoạch hỗ trợ khách hàng trong điều kiện Việt Nam đã và đang kiểm soát được dịch Covid-19,

Kéo dài thời gian phát sinh nghĩa vụ trả nợ gốc và/hoặc lãi vay đến ngày 31/12/2020

Với quy định cụ thể khoảng thời gian phát sinh nghĩa vụ trả nợ gốc và/hoặc lãi của khoản cho vay, cho thuê tài chính được cơ cấu lại thời hạn trả nợ. Thông tư 01 quy định “Phát sinh nghĩa vụ trả nợ gốc và/hoặc lãi trong khoảng thời gian từ ngày 23/1/2020 đến ngày liền kề sau 3 tháng kể từ ngày Thủ tướng Chính phủ công bố hết dịch Covid-19”.

Tuy nhiên, nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và các TCTD… tại dự thảo thông tư thay thế, NHNN cho phép: “Phát sinh nghĩa vụ trả nợ gốc và/hoặc lãi trong khoảng thời gian từ ngày 23/01/2020 đến ngày 31/12/2020”. Như vậy, dự thảo đã nới rộng thời gian hơn so với quy định tại Thông tư 01 theo đúng yêu cầu của các TCTD và doanh nghiệp.

Lý giải việc điều chỉnh này, NHNN cho biết, việc sửa đổi xuất phát từ những đánh giá thực tế về tác động tiêu cực của dịch Covid-19, đồng thời căn cứ vào 2 kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2020 mà Chính phủ báo cáo Uỷ ban Thường vụ Quốc hội sáng 15/5/2020.

Sửa đổi quy định này cũng hướng đến việc đảm bảo tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp, người dân bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 vượt qua khó khăn, phục hồi sản xuất, kinh doanh, đồng thời, giúp các TCTD, chi nhánh NHNg chủ động trong kế hoạch hỗ trợ khách hàng thì việc quy định khoảng thời gian cụ thể để xác định phạm vi nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ phù hợp với mức độ ảnh hưởng của dịch Covid-19 là cần thiết.

NHNN cho biết, mốc thời gian 31/12/2020 được xác định theo đánh giá thận trọng của NHNN, căn cứ trên kịch bản 2 về tăng trưởng kinh tế năm 2020 của Việt Nam (trong điều kiện Việt Nam đã cơ bản khống chế và kiểm soát dịch từ nửa cuối tháng 4/2020 và các quốc gia là đối tác thương mại, đầu tư quan trọng với Việt Nam cũng khống chế được dịch trong quý IV/2020).

Được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, giữ nguyên nhóm nợ… đến trước ngày 25/4/2020

Việc sửa đổi tiếp theo được NHNN đưa ra trong dự thảo thông tư, đó là: Cho phép TCTD, chi nhánh NHNg được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, giữ nguyên nhóm nợ đủ tiêu chuẩn đối với nợ được giải ngân từ ngày 23/01/2020 đến trước ngày 25/4/2020.

Lý do cho quyết định này được NHNN lý giải: Quy định tại Thông tư 01, TCTD, chi nhánh NHNg được giữ nguyên nhóm nợ như đã phân loại theo quy định của NHNN tại thời điểm gần nhất trước ngày 23/1/2020 đối với các số dư nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi theo Thông tư 01. Theo đó, chỉ có các khoản giải ngân trước ngày 23/1/2020 mới có kết quả phân loại nợ theo quy định của NHNN tại thời điểm gần nhất trước ngày 23/01/2020. Do đó, quy định trên được hiểu rằng, Thông tư 01 không áp dụng đối với số dư nợ giải ngân sau ngày 23/1/2020.

NHNN cũng cho biết, với các thông tin có được tại thời điểm xây dựng Thông tư 01, NHNN xác định sau ngày 23/1/2020, các TCTD, chi nhánh NHNg đã nắm bắt được cơ bản thực trạng dịch Covid-19 tại Việt Nam. Vì vậy, đối với các khoản giải ngân sau ngày 23/1/2020, TCTD, chi nhánh NHNg phải chủ động thảo luận, thống nhất với khách hàng về lịch trả nợ phù hợp với năng lực trả nợ và mức độ chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 của khách hàng. Theo đó, việc cho phép cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ đối với số dư nợ giải ngân sau ngày 23/1/2020 là không phù hợp.

Tuy nhiên, trên thực tế, dịch Covid-19 diễn biến rất nhanh, phức tạp, mức độ ảnh hưởng sâu rộng đến hầu hết các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế trong nước, gây ra khủng hoảng kinh tế xã hội nghiêm trọng trên toàn cầu. Do không lường trước được các tác động của dịch đến hoạt động sản xuất, kinh doanh nên đối với các khoản giải ngân sau ngày 23/1/2020, việc xác định lịch trả nợ cho khách hàng của TCTD, chi nhánh NHNg chưa phù hợp với mức độ chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 của khách hàng.

Vì vậy, theo phản ánh của nhiều TCTD, chi nhánh NHNg và một số doanh nghiệp thì phần lớn các khoản giải ngân sau ngày 23/1/2020 (đặc biệt là các khoản cho vay ngắn hạn), khách hàng vẫn không có khả năng trả nợ theo kỳ hạn, thời hạn tại hợp đồng, thỏa thuận cho vay.

Từ các lý do nêu trên, NHNN thấy rằng việc bổ sung quy định cho phép các TCTD, chi nhánh NHNg được áp dụng quy định tại Thông tư 01 cho các khoản giải ngân từ ngày 23/1/2020 có lịch trả nợ gốc và/hoặc lãi phát sinh trong khoảng thời gian từ ngày 23/1/2020 đến ngày 31/12/2020 và chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 là cần thiết.

Tuy nhiên, với việc Việt Nam đã và đang kiểm soát được dịch Covid-19, để tránh việc lợi dụng chính sách gây hậu quả nợ xấu cho toàn hệ thống TCTD, chi nhánh NHNg trong các năm tiếp theo thì việc giới hạn phạm vi các khoản giải ngân từ ngày 23/1/2020 cũng rất cần thiết.

“Vì vậy, NHNN đề xuất sửa đổi, bổ sung Thông tư 01 theo hướng cho phép TCTD, chi nhánh NHNg được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ đủ tiêu chuẩn đối với các khoản giải ngân từ ngày 23/1/2020 đến ngày 24/4/2020”, NHNN cho biết.

NHNN đánh giá rằng thời điểm 24/4/2020 là phù hợp, bởi đây là thời điểm Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 19/CT-TTg về việc tiếp tục thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19 trong tình hình mới.

Đồng thời, đến thời điểm này thì các TCTD, chi nhánh NHNg đã nắm bắt được đầy đủ tình hình dịch bệnh trong nước và quốc tế và cũng đã xây dựng các kịch bản ứng phó dịch. Theo đó, đối với các khoản giải ngân sau ngày 24/4/2020, TCTD, chi nhánh NHNg đã có thể đánh giá được đầy đủ mức độ ảnh hưởng của dịch Covid-19 thì cần căn cứ vào đặc điểm của khách hàng để thống nhất với khách hàng lịch trả nợ phù hợp mà không được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ theo quy định tại Thông tư 01.

Giảm áp lực nợ xấu, trích lập dự phòng cho các TCTD

Điểm thay đổi cuối cùng được đưa ra trong dự thảo thông tư thay thế Thông tư 01 là: “Cho phép TCTD, chi nhánh NHNg không tính số lần cơ cấu lại thời hạn trả nợ theo quy định tại Thông tư 01 khi thực hiện phân loại nợ đối với nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ quy định tại Thông tư 01 nhưng khách hàng không trả được nợ theo thời hạn cơ cấu lại”.

Trước đó, tại Điều 3 Thông tư 01 quy định: Việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 thực hiện theo quy định tại Thông tư này; các nội dung liên quan đến cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, phân loại nợ không quy định tại Thông tư này thực hiện theo quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan.

Căn cứ quy định nêu trên, NHNN cho biết, việc phân loại đối với số dư nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ theo quy định tại Thông tư 01 nhưng khách hàng không trả nợ đúng hạn theo thời hạn cơ cấu lại thực hiện theo quy định tại Thông tư số 02/2013/TT-NHNN ngày 21/1/2013 (đối với ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, TCTD phi ngân hàng), Quyết định số 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22/4/2005 (đối với ngân hàng hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân), Thông tư số 15/2010/TT-NHNN ngày 16/6/2010 (đối với tổ chức tài chính vi mô).

Theo đó, các khoản nợ trên được phân loại vào nhóm 4 hoặc nhóm 5 (nợ xấu) dẫn đến tỷ lệ nợ xấu của hệ thống TCTD, chi nhánh NHNg có thể tăng cao, đột biến trong một vài năm tới, chi phí dự phòng tăng, ảnh hưởng đến chênh lệch thu chi của các TCTD, chi nhánh NHNg. “Vì vậy, để giảm áp lực nợ xấu, trích lập dự phòng cho các TCTD, chi nhánh NHNg, NHNN dự kiến bổ sung nguyên tắc phân loại nợ nêu trên đối với nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ theo quy định tại Thông tư 01 nhưng khách hàng không trả nợ đúng hạn theo thời hạn cơ cấu lại”, NHNN nhấn mạnh.

Trên tinh thần đó, NHNN đã thực hiện sửa đổi khoản 1, 2 Điều 6 (giữ nguyên nhóm nợ) tại Thông tư 01. NHNN cho biết, việc sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 6 là để phân biệt nguyên tắc giữ nguyên nhóm nợ trong 02 trường hợp: Đối với số dư nợ phát sinh trước ngày 23/1/2020; Số dư nợ phát sinh từ ngày 23/01/2020 đến trước ngày 25/4/2020.

Đồng thời, việc cho phép giữ nguyên nhóm nợ đủ tiêu chuẩn đối với số dư nợ phát sinh từ ngày 23/1/2020 đến trước ngày 25/4/2020 được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giãm lãi theo quy định tại Thông tư là phù hợp với thực tế vì đây là các khoản mới phát sinh và nếu Thông tư 01 cho phép cơ cấu, giữ nguyên nhóm nợ đối với các khoản này thì TCTD, chi nhánh NHNg sẽ thực hiện khi số dư nợ này đang được phân loại ở nhóm nợ đủ tiêu chuẩn

Còn với việc sửa đổi, bổ sung Khoản 2 là để phân biệt nguyên tắc thực hiện phân loại nợ đối với số dư nợ được giữ nguyên nhóm nợ trong 2 trường hợp: Số dư nợ được giữ nguyên nhóm nợ còn trong hạn theo thời hạn cơ cấu lại; Số dư nợ được giữ nguyên nhóm nợ nhưng khách hàng không trả được nợ theo thời hạn cơ cấu lại.

Lý do bổ sung nguyên tắc phân loại nợ đối với số dư nợ được giữ nguyên nhóm nợ theo Thông tư 01 nhưng khách hàng không trả được nợ đúng hạn theo thời hạn cơ cấu lại nêu tại điểm 2 trên đây.