Việt Nam có cần xây dựng nền tảng số của riêng mình?

Nền tảng số ngày nay không chỉ còn là mô hình kinh doanh đặc quyền của các công ty công nghệ nữa mà ngày càng trở nên phổ biến nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp. Các nền tảng lớn có thể kéo theo sự phát triển của nhiều nền tảng con như một hệ sinh thái. Facebook, Google, Amazon, Alibaba,… - những nền tảng toàn cầu đã tạo ra những nền tảng nhỏ hơn phục vụ các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong một hệ sinh thái chung là những ví dụ điển hình. Trung Quốc đã phát huy sức mạng của cuộc cách mạng nền tảng số để giúp nền kinh tế nước này trở nên cạnh tranh hơn và đuổi bắt ngày càng nhanh với những nền kinh tế phát triển. Liệu Việt Nam có thể nắm bắt được cơ hội tương tự hay không?

Các diễn giả tại buổi Tọa đàm

Mở đầu toạ đàm,  PGS, TS. Nguyễn Đức Thành - Viện trưởng VEPR nhấn mạnh tầm quan trọng của kinh tế nền tảng, ghi nhận và cảm ơn sự quan tâm của mọi người tới chuỗi tọa đàm. Lí giải chủ đề của tọa đàm, ông cho biết sức cạnh tranh của một đất nước dựa trên sức cạnh tranh của cộng đồng, của doanh nghiệp, của người lao động, của từng cá nhân trong đất nước đó, vậy nền tảng số tác động tăng hay giảm lên sức cạnh tranh của đất nước? Câu hỏi này sẽ được các diễn giả phân tích và trả lời trong tọa đàm. PGS.TS Nguyễn Đức Thành khẳng định: "Rõ ràng, kinh tế nền tảng đang thay đổi mô thức sử dụng hàng hóa. Đặc biệt ở chỗ, nền tảng không sở hữu nguồn lực, mà chỉ cung cấp nền móng để mọi người cung ứng và sử dụng dịch vụ, sản phẩm. Nền tảng là một mô hình kinh doanh riêng, có giá trị và có phương thức định giá riêng. Nhưng do đặc điểm của cuộc cách mạng công nghiệp, các nền tảng này đều đến từ các quốc gia phát triển hơn: về công nghệ, về khâu kết nối, về thể chế, về tính sáng tạo,..."

Ông Nguyễn Đức Thành chia sẻ: "Những người doanh nhân ở đây, tôi tin rằng họ sẽ đặt ra vấn đề, các nhà chính sách cũng sẽ nhìn ra, có thể sau một chút. Doanh nhân, trước hết cái họ nhìn ra là cơ hội kinh doanh, nhưng họ cũng sẽ nhìn thấy vấn đề là: Việt Nam có thật sự cần những nền tảng của riêng Việt Nam hay không? Có ý nghĩa hay không? Và có thì có giúp gì được cho chính họ hay cho đất nước, cho cộng đồng người dân Việt Nam hay không? Nếu không thì cứ dùng những nền tảng đã có thôi."

Ông Đỗ Hoài Nam, Chủ tịch HĐQT UPGen Việt Nam cho biết: "Tôi nghĩ điều này rất quan trọng, kinh tế nền tảng đã xảy ra rồi, không thể thay đổi được. Dù muốn hay không, chúng ta cũng đều tham gia vào các nền tảng khác nhau. Câu chuyện ở đây là chúng ta có cần các nền tảng không? Tôi nghĩ là chúng ta rất cần, nhưng không cần tất cả các nền tảng. Vậy chúng ta cần nền tảng gì? Rõ ràng, nếu không tham gia vào cuộc chơi kinh tế nền tảng này, chúng ta không có một vai trò gì trong nền kinh tế của bản thân trong tương lai cả, ngoài việc là người sử dụng, hưởng lợi từ các nhà cung cấp. Tuy nhiên, giới công nghệ chúng tôi vẫn nói nền tảng chia ra có những thứ rất đặc thù - lợi thế của nó nằm ở việc mang tính quốc tế cao. Ngoài ra, có một số nền tảng lại mang tính địa phương, như Be. Vì các tài sản trên đó, nhà cung cấp trên đó, hệ thống tiền tệ trên đó và người sử dụng đều là địa phương. Những nền tảng thế này thì các công ty địa phương sẽ có lợi điểm nhất định". 

Ông Nam cho rằng cần định nghĩa lại nền tảng gì mà  chủ yếu dựa vào yếu tố nguồn lực và tài sản, khách hàng trong nước thì cần phát triển để kiểm soát kinh tế nền tảng. Còn những nền tảng mang tính quốc tế cao, việc mở rộng mang lại cho họ lợi thế lớn, thì việc tạo ra một nền tảng tương tự nhưng của Việt Nam là không cần thiết, nên dồn nguồn lực và trí tuệ, tiền bạc để làm những việc khác có ý nghĩa hơn.

Quang cảnh buổi Tọa đàm

Ông Trần Thanh Hải - nguyên CEO Be Group, đồng sáng lập VNG Corp cho rằng: "Những dịch vụ quá đặc thù cho đất nước, chúng ta nên có nền tảng riêng. Có một ví dụ, tại sao ta nhất nhất xây nhà máy lọc dầu để ra xăng bán thay vì bán dầu mỏ thô? Gmail, Facebook có thể cung cấp dịch vụ miễn phí, cái họ có được là dữ liệu hành vi của tất cả mọi người, là tài nguyên. Nếu tiếp tục sử dụng các nền tảng đó thì chúng ta sẽ không còn gì ngoài việc sử dụng dịch vụ". Ví dụ về lĩnh vực quảng cáo online, ông Trần Thanh Hải ước tính các nền tảng Việt Nam chỉ chiếm dưới 20% doanh thu quảng cáo ở Việt Nam: "Đó là điều rất đau xót. Ngay bản thân tôi khi vận hành công ty Be cũng vậy thôi". Ông Hải nói.

Ông Hải ủng hộ nên có những nền tảng của riêng Việt Nam. Nếu không dịch chuyển từ việc đi làm thuê, đi gia công sang lĩnh vực sáng tạo hơn để làm thì 15-20 năm nữa Việt Nam vẫn chỉ là đi làm thuê, nhưng không nhất thiết phải làm tất cả các nền tảng - ông Hải chia sẻ thêm.