Xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã

Luật Hợp tác xã- Nhiều điểm mới qua 4 lần ban hành, sửa đổi

Tại hội thảo “Luật HTX 2023 và những định hướng chính sách hỗ trợ phát triển khu vực KTTT, HTX” do Bộ KH&ĐT phối hợp với Tổ chức Liên đoàn HTX Raiffeisen CHLB Đức (DGRV) tổ chức mới đây, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Đỗ Thành Trung cho biết, qua ba lần ban hành, sửa đổi, bổ sung (vào các năm 1996, 2003 và 2012), Luật HTX đã tạo hành lang pháp lý quan trọng phát triển các HTX tại Việt Nam, tiếp cận gần hơn với bản chất, giá trị, nguyên tắc của HTX trên thế giới và bước đầu tác động tích cực đến tổ chức và hoạt động của các HTX.

“Số lượng HTX không ngừng tăng lên, doanh thu và thu nhập của thành viên, người lao động trong HTX dần được cải thiện, giúp nâng cao đời sống kinh tế hộ thành viên, góp phần thực hiện xóa đói giảm nghèo, ổn định an ninh, chính trị cho xã hội…”, Thứ trưởng đánh giá.

Tuy nhiên, thực tiễn phát triển khu vực kinh tế tập thể (KTTT) tại Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn. Trong bối cảnh mới, các HTX phải đối mặt với rất nhiều thách thức từ sự phát triển bùng nổ của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0, từ áp lực cạnh tranh ngày càng khốc liệt trong nền kinh tế thị trường, tác động tiêu cực của dịch bệnh COVID-19 vẫn còn tiềm ẩn; bất ổn chính trị trên thế giới,…

Những thách thức này đặt ra yêu cầu, đòi hỏi bức thiết đối với khu vực KTTT để có thể thay đổi, phát huy các lợi thế liên kết, cùng nhau hợp tác lại của mỗi thành viên theo mô hình HTX, qua đó tăng quy mô, mở rộng và nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng khả năng cạnh tranh, phát triển bền vững trong giai đoạn tới…

Nhằm khắc phục những bất cập, hạn chế và đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của sự phát triển, ngày 20/6/2023, tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật HTX số 17/2023/QH15 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024 thay thế Luật HTX số 23/2012/QH13.

Thứ trưởng cho biết, trong 4 văn bản hướng dẫn thi hành Luật HTX 2023, Bộ KH&ĐT được giao chủ trì xây dựng 3 văn bản, trong đó có Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật HTX.

Theo đại diện Cục Kinh tế hợp tác, Bộ KH&ĐT, Luật HTX 2023 có gần 10 nhóm chính sách mới, đó là: Nhóm các quy định chung; Nhóm các quy định về chính sách hỗ trợ; Nhóm các chính sách về hoàn thiện các quy định về bản chất HTX, phát triển thành viên; Nhóm các quy định về thành lập HTX, Liên hiệp hợp tác; Nhóm các chính sách về nâng cáo hiệu quả công tác quản trị HTX; Nhóm các chính sách về mở rộng thị trường, nâng cao khả năng huy động vốn, tạo động lực cho HTX phát triển; Nhóm quy định về tổ chức lại, giải thể, phá sản HTX, Liên minh HTX; Nhóm chinh sách về nâng cáo hiệu quả quản lý nhà nước về lĩnh vực KTTT…

Hợp tác xã cần chính sách hỗ trợ nào?

Trong các nhóm chính sách mới, nhóm chính sách về hỗ trợ được đặc biệt quan tâm.

Theo đại diện Cục Kinh tế hợp tác, Bộ KH&ĐT, tại dự thảo Nghị định Quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật HTX 2023, Ban soạn thảo đã đưa ra 3 phương án lấy ý kiến về tiêu chí thụ hưởng chính sách (bao gồm tiêu chí bắt buộc và tiêu chí khác).

Cụ thể:

Phương án 1: Quy định chung như tại Luật HTX năm 2023 và quy định tiêu chí ưu tiên lựa chọn đối tượng thụ hưởng chính sách sẽ phù hợp với quy định của từng chính sách cụ thể tại Chương trình tổng thể phát triển KTTT.

Phương án 2: Quy định cách tính điểm ngay tại Nghị định.

Phương án 3: Không quy định đối với với cách tính điểm mà để quy định tại Quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể phát triển KTTT.

Tại Hội thảo, đại diện đến từ các nước như: CHLB Đức, Philippines, Thái Lan… đã chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về chính sách hỗ trợ, phát triển HTX và thảo luận về các nội dung cơ bản liên quan trực tiếp đến các chính sách hỗ trợ cho các tổ chức KTTT tại Việt Nam.

Chia sẻ kinh nghiệm phát triển của khu vực HTX ở Philippines, bà Elizabeth Organo Batonan – Phó Cục trưởng Cục Đăng ký, Giám sát và Kiểm tra, Cơ quan Phát triển HTX Philippines cho biết, các HTX ở Philippines được miễn thuế và được hưởng nhiều ưu đãi như: Cung cấp các mặt hàng nông sản do thành viên sản xuất cho các tổ chức chính phủ; Phân bổ vật tư/thiết bị nông nghiệp; Quản lý chợ công cộng và cho thuê cơ sở vật chất chợ công cộng; Phân bổ khoản vay đóng thuyền thương mại … Ngoài ra, được miễn phí không gian văn phòng, được quyền quản lý căng tin, được đại diện bởi cơ quan tài chính tỉnh/thành phố, được quyền được hỗ trợ tài chính và cấp vốn …

Với CHLB Đức, bà Nguyễn Thị Tuyết Minh, Giám đốc DGRV tại Việt Nam nhấn mạnh, việc hỗ trợ HTX ở giai đoạn đầu thành lập đóng vai trò quan trọng để các HTX phát triển. Các chính sách hỗ trợ có thể được hiểu là những quy định cụ thể trong luật và việc áp dụng thống nhất, tạo điều kiện cho các HTX được tham gia một cách toàn diện vào nền kinh tế. Ngoài ra, HTX cũng được tham gia vào các chương trình hỗ trợ dành cho các loại hình doanh nghiệp khác khi đáp ứng các điều kiện của chương trình.

“Việc tạo ra khuôn khổ pháp lý phù hợp để HTX có thể tiếp cận tín dụng cũng có thể coi là biện pháp hỗ trợ quan trọng cho HTX. Điều này giúp HTX có được đòn bẩy tài chính để phát triển hoạt động kinh doanh, nhưng không triệt tiêu những nguyên tắc cơ bản của mô hình HTX, đặc biệt là nguyên tắc tự lực…”, Giám đốc DGRV tại Việt Nam nhấn mạnh.

Bộ KH&ĐT hiện đang gấp rút hoàn thiện Dự thảo Nghị định để trình Chính phủ ban hành để Nghị định có hiệu lực đúng với hiệu lực của Luật HTX 2023 từ ngày 1/7/2024…

“Từ thực tế triển khai Luật HTX trong thời gian qua và kinh nghiệm xây dựng, thực thi chính sách cũng như thực tiễn phát triển khu vực HTX của các nước, Bộ KH&ĐT sẽ tiếp tục hoàn thiện chính sách phát triển khu vực KTTT, HTX của Việt Nam; qua đó mang lại những sự thay đổi căn bản, thúc đẩy khu vực kinh tế tập thể, HTX ở Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới…”, Thứ trưởng nhấn mạnh.