Bất chấp dịch Covid-19, 81% doanh nghiệp vẫn duy trì sản xuất

Khảo sát do Ban IV và Báo Điện tử VnExpress thực hiện với 358 DN trên cả nước, bao gồm DN Việt Nam và DN FDI, trong thời gian từ ngày 7/4-13/4/2020. Đây là lần khảo sát thứ 2 của Ban IV trong đợt dịch Covid-19 này.

Doanh nghiệp chủ động phòng, chống dịch bệnh

So sánh với kết quả khảo sát nhanh hồi đầu tháng 3/2020, chỉ có 5% số DN trả lời có chủ động phòng chống dịch theo khuyến cáo của Bộ Y tế thì tại lần khảo sát này, 100% các DN có duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh và việc làm tại văn phòng đều đã áp dụng nghiêm túc các biện pháp phòng, chống dịch. 

Mặc dù dịch bệnh Covid-19 tác động rất nghiêm trọng đến tình hình sản xuất, kinh doanh của các DN nhưng không vì thế DN “ngồi im”. Hầu hết DN đã thực hiện các biện pháp phòng chống rủi ro và trong số 81% số DN trả lời có duy trì làm việc tại văn phòng thì 100% trong đó đã chủ động phòng chống dịch theo khuyến cáo của Bộ Y tế như bắt buộc đeo khẩu trang, bố trí chỗ ngồi cách nhau 2m, trang bị nước rửa tay khử khuẩn... 

Phần lớn DN đó cũng đã thực hiện phân ca kíp, bố trí nhóm làm việc ngồi ở các vị trí khác nhau để hạn chế tiếp xúc. Nhiều DN khuyến khích nhân viên tập thể dục, nâng cao sức khỏe, yêu cầu nhân viên khai báo y tế nếu nghỉ làm quá 3 ngày, lập hồ sơ sức khỏe giao cho bộ phận nhân sự theo dõi hay xây dựng lại quy trình làm việc để phù hợp với tình hình mùa dịch. 

15% số DN trả lời có thực hiện kiểm tra nhiệt độ người lao động trước khi vào phân xưởng và khử khuẩn toàn bộ vật tư, phụ tùng phục vụ sản xuất. 

13% DN trả lời đã cho phép các lực lượng lao động gián tiếp (như văn phòng, tài chính, kế toán...) hoặc các vị trí có thể áp dụng trực tuyến được phép làm tại nhà để giảm việc tập trung đông người và hạn chế tiếp xúc. 

6% DN trả lời đã áp dụng cách thức tổ chức nơi lao động, sản xuất thành “vùng cách ly” để đảm bảo an toàn cho mọi người và không đứt gãy hoạt động của DN. Biện pháp cụ thể như tổ chức cho người lao động làm việc ở cơ sở trang trại nào thì cách ly luôn tại đó, không giao dịch với các khu vực khác; bố trí hệ thống sát khuẩn hoàn chỉnh, bố trí ký túc xá tập trung có kiểm soát y tế cho người lao động...

“Đây được xem là một trong các giải pháp có tính sáng tạo và rất điển hình để các DN khác tham khảo, học hỏi nhằm duy trì sản xuất, kinh doanh trong mùa dịch…”- Báo cáo nhận định.

Kết quả khảo sát cũng cho thấy số DN quyết định ngừng kinh doanh để phòng tránh bệnh tật lây lan, hoặc do khó khăn trong mùa dịch chiếm 8% tổng số DN trả lời khảo sát. 

Nhiều giải pháp nhằm duy trì sản xuất, kinh doanh

Cũng tương tự, đối với việc tìm khách hàng mới, tìm thị trường mới thì trong khảo sát đầu tháng 3/2020¹ chỉ có 7% DN trả lời đã chủ động tiến hành, nhưng đến khảo sát lần này tỷ lệ này đã tăng lên 16%. 

So với thời điểm khảo sát đầu tháng 3/2020, chỉ có 3% số DN trả lời có sử dụng nền tảng internet trong bối cảnh đại dịch Covid-19 thì trong khảo sát lần này 52% số DN trả lời có sử dụng nền tảng internet để cho phép nhân viên làm việc online, hay sử dụng nền tảng internet để cung cấp dịch vụ trực tuyến như dạy học online, tư vấn online, đồng thời nhiều DN cũng sử dụng nền tảng internet để đẩy mạnh hoạt động marketing và bán hàng. 

Một số DN cũng thực hiện đồng thời các giải pháp khác như chuyển hướng kinh doanh (5% số DN trả lời), giảm giá thành sản phẩm đi đôi với việc nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hóa sản phẩm, cải tiến quy trình tăng hiệu quả sản xuất (đều khoảng 4%). 

Tỷ lệ DN trả lời không có giải pháp là 10%, con số này trong khảo sát đầu tháng 3 là gần 20%. 

“Các con số trên cho thấy các DN đã có sự nỗ lực, chủ động rất lớn để duy trì sản xuất, kinh doanh trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 kéo dài…”- Báo cáo đánh giá. 

Tuy nhiên, những giải pháp mang tính dài hạn và có ý nghĩa tiên quyết với sự tăng trưởng của DN như tập trung cải tiến sản phẩm, đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển thì chỉ có 3% số DN trả lời là có áp dụng. Cũng như vậy, năng lực xây dựng phương án kinh doanh phòng ngừa rủi ro của các DN cũng thấp, chỉ có 2% DN trả lời đã thực hiện giải pháp này. 

Đây có thể là chỉ số tham khảo, cho thấy các DN Việt Nam vẫn tương đối hạn chế về mặt “chiến lược”, mọi ứng phó vẫn mang tính vụ việc, thời điểm nên thời gian tới rất cần các hỗ trợ kỹ thuật để giúp nâng cao năng lực cho DN Việt trong những lĩnh vực này. 

60% doanh nghiệp đảm bảo trả lương cho người lao động

Điều rất đáng ghi nhận trong khảo sát lần này là có sự thay đổi về nhận thức của các chủ DN trước vấn đề bảo vệ người lao động. Có khoảng 60% số DN trả lời vẫn nỗ lực đảm bảo trả lương cho người lao động, trong đó ít nhất là đảm bảo mức lương tối thiểu hoặc trả lương bình thường và duy trì lao động như hiện tại cho đến khi DN hết khả năng; 26% DN trả lời phải cho lao động nghỉ việc tạm thời do dịch bệnh nhưng vẫn có trả trợ cấp cho lao động. 

Bối cảnh dịch bệnh Covid-19 kéo dài khiến tất cả DN đều phải đối mặt với một thách thức rất lớn đó là giải quyết công ăn việc làm cho người lao động khi mà hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN bị suy giảm. Trong nhiều báo cáo của các Hiệp hội DN và DN, nguy cơ cần phải cắt giảm lao động để giảm chi phí sản xuất đã được đề cập tới. Đây cũng là lựa chọn của gần 40% DN trả lời khảo sát của Ban IV tháng 3/2020. Tuy nhiên, hệ lụy của việc cắt giảm nhân sự hàng loạt là chi phí tuyển dụng lại sẽ rất lớn, hoặc DN sẽ đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động khi hoạt động sản xuất được đẩy mạnh trở lại. 

Trong đợt khảo sát lần này, DN đã thể hiện nhiều nỗ lực nhằm bảo vệ người lao động. Chỉ có 4% số DN trả lời áp dụng biện pháp chấm dứt hợp đồng lao động và 10% không có giải pháp còn 27% DN trả lời lựa chọn giải pháp giảm giờ làm, giảm lương nhưng vẫn duy trì số lượng lao động để cùng người lao động chung sức vượt qua thời gian khó khăn; 26% DN trả lời có trả trợ cấp cho lao động nghỉ việc tạm thời do dịch bệnh hoặc trong thời gian “cách ly xã hội” để giúp đỡ một phần cho người lao động; 17% DN vẫn trả lương bình thường. 

Nếu dịch kéo dài thì 9% số DN trả lời này có thể sẽ không có khả năng đảm bảo được nỗ lực mà DN đang cố gắng. Một tỷ lệ nhỏ DN trả lời (3%) tranh thủ thời gian hoạt động sản xuất kinh doanh suy giảm để dành thời gian đào tạo nguồn nhân lực.