Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam VBF 2020: Tìm cơ hội trong trạng thái bình thường mới

Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) là một cơ chế đối thoại giữa Chính phủ Việt Nam với cộng đồng các doanh nghiệp trong nước và quốc tế, nhằm cải thiện các điều kiện kinh doanh để thúc đẩy sự phát triển của khối doanh nghiệp tư nhân, thuận lợi hóa môi trường đầu tư, đóng góp vào sự tăng trưởng kinh tế bền vững của Việt Nam.

Doanh nghiệp đề nghị tháo gỡ nhiều nút thắt

Năm 2020 được xem là một năm của những khó khăn và thách thức lớn mà tất cả các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam do phải đối mặt với sự bùng phát của dịch COVID-19. Trong phát biểu khai mạc diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng Diễn đàn là cơ hội để chúng ta cùng nhau trao đổi, chia sẻ và đề xuất những sáng kiến và giải pháp mới, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đầu tư kinh doanh trong trạng thái bình thường mới

Với những giải pháp quyết liệt và hiệu quả trong việc thực hiện mục tiêu kép phục hồi và phát triển kinh tế, đồng thời kiểm soát dịch bệnh, Việt Nam vẫn đạt được những kết quả tích cực với việc duy trì được tăng trưởng GDP, dự kiến năm 2020 đạt 2,5-3%.

Đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp đưa ra một số đề xuất, TS. Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết để vượt qua các thách thức do dịch COVID-19, các doanh nghiệp đang kỳ vọng rất lớn vào các giải pháp của Chính phủ. Điều tra của VCCI và Ngân hàng Thế giới cho thấy, các doanh nghiệp đặc biệt đánh giá cao một số biện pháp Chính phủ đã triển khai để hỗ trợ doanh nghiệp. Đó là vay lãi suất 0% để trả lương cho người lao động, giãn thời gian các khoản vay hiện tại, giảm lãi suất, tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, lùi thời hạn đóng phí công đoàn, gia hạn nộp thuế và tiền thuê đất, giảm và gia hạn đóng thuế thu nhập doanh nghiệp, gia hạn đóng thuế VAT…

Việc áp dụng các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp cần điều chỉnh kịp thời về điều kiện áp dụng, phù hợp với thực tế và sát với nhu cầu của doanh nghiệp. Những bài học từ việc khống chế thành công dịch COVID-19 hoàn toàn có thể áp dụng cho việc hỗ trợ doanh nghiệp khôi phục phát triển sản xuất kinh doanh. Đó là sự điều hành linh hoạt, chủ động của Chính phủ liên tục bám sát tình hình thực tiễn để có giải pháp phù hợp và kịp thời; chủ động cung cấp thông tin đầy đủ, minh bạch, rộng rãi và kịp thời; lựa chọn và áp dụng các biện pháp xử lý dịch theo mức độ rủi ro; chú trọng hiệu quả phối hợp giữa các ngành, các cấp;…

Cộng đồng doanh nghiệp kỳ vọng Chính phủ có các biện pháp cụ thể và nhanh chóng để giải quyết ngay các nút thắt đang cản trở doanh nghiệp tận dụng các cơ hội hội nhập từ các FTA nói chung và từ EVFTA nói riêng để phục hồi từ COVID-19 và tiếp tục phát triển, bao gồm nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng…

Về nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm, mặc dù đây là công việc của từng doanh nghiệp, nhưng ông Lộc cũng chia sẻ, cộng đồng doanh nghiệp kỳ vọng Chính phủ có thể hỗ trợ doanh nghiệp trong vấn đề này, bao gồm tăng cường năng lực và chất lượng xúc tiến đầu tư thương mại, hỗ trợ thiết lập các trung tâm kỹ thuật đối với các nhóm nông sản mà các nước đối tác nhập khẩu có yêu cầu đặc thù về tiêu chuẩn kỹ thuật, vệ sinh an toàn thực phẩm phải chiếu xạ, phải kiểm tra trước khi bốc hàng…

Chủ tịch VCCI cũng kiến nghị Chính phủ tiếp tục đẩy mạnh cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, với trọng tâm là cải cách về thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp.

“Cộng đồng doanh nghiệp đang kỳ vọng việc các bộ, ngành và chính quyền các địa phương thực thi đầy đủ, nghiêm túc Nghị quyết 68 của Chính phủ ban hành tháng 5/2020 mà trọng tâm là cắt giảm gánh nặng chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp”, ông Lộc nói.

Cùng với đó, ông Lộc kiến nghị xây dựng và triển khai hiệu quả, thực chất các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp, tập trung vào đối tượng doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, tạo thuận lợi cho việc tiếp cận các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp gặp khó khăn do dịch COVID-19.

Nhiều kiến nghị liên quan ngành Ngân hàng

Tại Diễn đàn, đại diện nhóm công tác ngân hàng đã nêu lên một số vấn đề đang được dư luận quan tâm gần đây bao gồm quy định yêu cầu ngân hàng phải khấu trừ, nộp thay nghĩa vụ thuế liên quan đến hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, truy thu thuế giá trị gia tăng đối với thư tín dụng.

Đối với quy định áp dụng truy thu hồi tố thuế giá trị gia tăng đối với thư tín dụng (L/C), từ trước đến nay các ngân hàng đều áp dụng thống nhất đối với các khoản thu về phát hành và xử lý chứng từ L/C là thuộc đối tượng không chịu thuế giá trị giá tăng. Cơ sở pháp lý của việc này là từ các thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính từ năm 2009 đến nay. Cho đến năm 2020, trong các đợt thanh tra, kiểm tra thuế cho cơ quan chức năng tiến hành tại các ngân hàng, các cơ quan chức năng thay đổi quan điểm và áp thuế suất giá trị gia tăng 10% cho toàn bộ các sản phẩm L/C của ngân hàng và truy thu thuế, xử phạt vi phạm hành chính và tính tiền chậm nộp tiền thuế liên quan.

Trong cuộc họp giữa các nhóm công tác của Diễn đàn và Bộ Tài chính, Nhóm công tác ngân hàng cho rằng việc diễn giải tất cả các hình thức L/C bao gồm ký quỹ và không ký quỹ đều là hình thức cung ứng dịch vụ thanh toán để áp thuế giá trị gia tăng là không phù hợp và chưa phản ánh đúng bản chất của dịch vụ L/C. Nhóm công tác ngân hàng nêu quan điểm L/C không phải là dịch vụ thanh toán thuần túy mà còn bao gồm hoạt động cung cấp tín dụng

Nhóm công tác đã có công văn gửi tới Thủ tướng Chính phủ về vấn đề này. Đến nay Chính phủ đã giao Ngân hàng Nhà nước làm việc với Bộ Tài chính. Ngân hàng Nhà nước đã gửi công văn tới Bộ Tài chính. Nhóm công tác đề xuất tiếp tục làm việc với Bộ Tài chính và do đây là vấn đề chung của ngành Ngân hàng, Nhóm công tác sẽ hợp tác với Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam và đồng tham gia cuộc họp với Bộ Tài chính để thảo luận chi tiết và tìm giải pháp tháo gỡ cho ngành Ngân hàng.

Được biết, Bộ Tài chính đã có văn bản báo cáo Văn phòng Thủ tướng Chính phủ đề nghị Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu và trình cấp có thẩm quyền về quy định rõ dịch vụ L/C nào là dịch vụ cấp tín dụng, dịch vụ L/C nào là dịch vụ thanh toán qua tài khoản.

Một vấn đề nóng gần đây cũng được Nhóm công tác ngân hàng đề cập đó là Luật quản lý thuế với quy định về khấu trừ, nộp thay nghĩa vụ thuế phải nộp theo quy định pháp luật về thuế của tổ chức cá nhân ở nước ngoài có hoạt động kinh doanh thương mại điện tử phát sinh thu nhập từ Việt Nam (Khoản 3 Điều 27). Ngân hàng không thể đóng vai trò quyết định ai phải trả thuế cũng như số tiền thuế phải trả. Tranh chấp và rủi ro cho ngân hàng, có thể phát sinh nếu thực hiện vai trò này. Do đó, Nhóm công tác ngân hàng kiến nghị Chính phủ hướng dẫn việc khấu trừ, nộp thay được ngân hàng thực hiện theo yêu cầu của cơ quan thuế hoặc theo ủy quyền của tổ chức, cá nhân phát sinh thu nhập.

Khoản 4 Điều 35 quy định ngân hàng phải ghi mã số thuế trong hồ sơ mở tài khoản và các chứng từ giao dịch qua tài khoản của người nộp thuế. Nhóm công tác cho rằng quy định này chỉ áp dụng cho các tài khoản và giao dịch thanh toán thuế, không áp dụng cho toàn bộ các tài khoản và các giao dịch ngân hàng khác. Nếu áp dụng với tất cả tài khoản sẽ dẫn đến việc phải sửa quy trình, hệ thống để ghi nhận và chiết xuất thông tin cho các chứng từ rất phức tạp và cần nhiều thời gian.

Tại diễn đàn, Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc cũng đề nghị Chính phủ giải quyết các chồng chéo và thiếu rõ ràng trong hệ thống pháp luật kinh doanh. Trong thời gian qua, VCCI đã nhận được rất nhiều kiến nghị về các vướng mắc bất cập từ doanh nghiệp, hiệp hội, chính quyền địa phương về các quy định chồng chéo, mâu thuẫn trong pháp luật kinh doanh đang gây khó cho doanh nghiệp và đã báo cáo lên Quốc hội và Chính phủ. Chính phủ đã có động thái để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp nói chung và ngành Ngân hàng nói riêng.

Tuy nhiên, về lâu dài để tránh trường hợp này, cần thay đổi quy trình soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật đảm bảo tính thống nhất.