Hầu hết tổ chức tín dụng đã báo cáo và tích hợp nội dung phát triển bền vững trong Báo cáo thường niên

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu ngày càng biến động và chịu tác động mạnh từ các vấn đề môi trường, xã hội, quản trị (ESG), phát triển bền vững không chỉ là trách nhiệm xã hội mang tính tự nguyện đã trở thành một yếu tố cốt lõi trong chiến lược kinh doanh của các tổ chức tài chính. Với vai trò là huyết mạch của nền kinh tế, ngành Ngân hàng, không chỉ phải quản lý các rủi ro tài chính truyền thống mà còn cần chủ động nhận diện, đo lường vừa kiểm soát những rủi ro, vừa tận dụng cơ hội liên quan đến ESG trong hoạt động cho vay, đầu tư và vận hành nội bộ.

Việc tích hợp ESG vào chiến lược kinh doanh và quản trị nội bộ sẽ tạo nền tảng quan trọng giúp hệ thống ngân hàng phát triển bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh và đóng góp hiệu quả cho mục tiêu tăng trưởng xanh, bao trùm.

Công cụ quan trọng để các tổ chức tài chính khẳng định vai trò tiên phong

Khai mạc tọa đàm, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phạm Thanh Hà khẳng định, phát triển bền vững không còn là xu hướng, mà đã trở thành yêu cầu tất yếu, là một phần cốt lõi trong chiến lược phát triển của ngành Tài chính - Ngân hàng. Trong đó, việc xây dựng và công bố Báo cáo Phát triển bền vững là công cụ quan trọng để các tổ chức tài chính thể hiện cam kết, minh bạch hóa hoạt động, đồng thời khẳng định vai trò tiên phong trong quá trình hướng tới một nền kinh tế xanh và toàn diện.

Theo Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà, thực hiện quyết tâm của Chính phủ với mục tiêu phát triển bền vững, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã triển khai nhiều chính sách và kế hoạch hành động cụ thể nhằm thúc đẩy phát triển bền vững trong lĩnh vực ngân hàng. Theo định hướng của Chính phủ tại Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, NHNN xác định vai trò then chốt của hệ thống tổ chức tín dụng trong đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững quốc gia.

"Năm 2024 số lượng doanh nghiệp lập Báo cáo Phát triển bền vững riêng biệt tăng kỷ lục là 33 tổ chức. Thực hiện quy định tại Thông tư số 96/2020/TT-BTC của Bộ Tài chính, hầu hết các tổ chức tín dụng đã báo cáo và tích hợp nội dung phát triển bền vững trong Báo cáo thường niên của ngân hàng. Trong đó, có khoảng 13-15 NHTM đã công bố được Báo cáo phát triển bền vững độc lập của mình. Xu hướng công bố Báo cáo phát triển bền vững tăng mạnh trong năm 2024 và những tháng đầu năm 2025. Gần đây ngành Ngân hàng cũng có thêm 6 NHTM công bố Báo cáo mới", Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà thông tin.

Về dư nợ tín dụng đối với các lĩnh vực xanh, Phó Thống đốc nhận định, dư nợ tín dụng xanh đã tăng trưởng nhanh cả về quy mô và tốc độ. Đến ngày 31/3/2025 đã có 58 TCTD phát sinh dư nợ tín dụng xanh với dư nợ đạt trên 704.244 tỷ đồng, tăng 3,57% so với cuối năm 2024, chiếm tỷ trọng 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế, tập trung chủ yếu vào các ngành năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (chiếm hơn 37%) và nông nghiệp xanh (trên 29%). Tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng xanh bình quân đạt hơn 21,2%/năm trong giai đoạn 2017 - 2024, cao hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng của toàn nền kinh tế.

Cùng với những kết quả đã đạt được, Phó Thống đốc cũng chỉ rõ, việc thực hành và công bố Báo cáo Phát triển bền vững tại Việt Nam, đặc biệt là trong ngành Ngân hàng, vẫn còn đang ở giai đoạn khởi đầu. Những thách thức về khung pháp lý, nguồn lực, năng lực phân tích dữ liệu và đặc biệt là cách thức thu thập, xử lý thông tin một cách hiệu quả và minh bạch vẫn là những rào cản đáng kể.

Do đó, "việc ứng dụng AI và công nghệ số hiện đại chính là lời giải tiềm năng cho những bài toán trên. AI không chỉ giúp tự động hóa việc thu thập và tổng hợp dữ liệu, mà còn hỗ trợ phân tích chuyên sâu, phát hiện xu hướng, và đưa ra các khuyến nghị nhằm nâng cao chất lượng báo cáo và hiệu quả quản trị bền vững", Phó Thống đốc nhấn mạnh.

Định hướng và giải pháp nhằm thúc đẩy báo cáo phát triển bền vững tại các ngân hàng Việt Nam

Ở góc độ thế giới, ông Tô Quốc Hưng, Giám đốc Quốc gia, ACCA Việt Nam cho rằng, trong lĩnh vực ngân hàng và tài chính đầu tư trên thế giới, báo cáo phát triển bền vững không chỉ là một tài liệu minh bạch hoá thông tin mà còn là tiêu chuẩn đầu tư chung, mang đến thông tin đa chiều hơn, nhìn xa hơn về các rủi ro và cơ hội của doanh nghiệp, giúp việc đầu tư tài chính được hoàn thiện hơn. Nhiều nghiên cứu cho rằng kết hợp báo cáo tài chính với báo cáo phát triển bền vững sẽ trở thành phần quan trọng của báo cáo tài chính.

Từ thực tiễn triển khai, Giám đốc Quốc gia, ACCA Việt Nam cũng chỉ ra thực tế rằng, trên thế giới đang tồn tại hơn 600 tiêu chuẩn phát triển bền vững, một số ngân hàng xây dựng báo cáo căn cứ vào bộ chuẩn mực nhất định nhưng không được công nhận ở khu vực.

"Điều này đưa ra một nhu cầu là làm sao để các TCTD tại Việt Nam triển khai đồng bộ với các tiêu chuẩn toàn cầu và được thế giới công nhận", ông Tô Quốc Hưng nêu vấn đề.

Từ thực tế đó, ông Trần Anh Quý - Trưởng phòng Tín dụng chính sách, Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN đã chỉ ra những khó khăn của các TCTD Việt Nam khi thực hành Báo cáo Phát triển bền vững trong lĩnh vực ngân hàng với giải pháp AI như: Chi phí đầu tư, thuê tư vấn xây dựng báo cáo còn cao; thiếu khung pháp lý để xây dựng danh mục đầu tư xanh, phát triển bền vững của các NHTM...

Đồng thời, Trưởng phòng Tín dụng chính sách, Vụ Tín dụng các ngành kinh tế cũng đã gợi ý 5 định hướng và giải pháp nhằm thúc đẩy báo cáo phát triển bền vững tại các ngân hàng Việt Nam.

Một là, sớm ban hành danh mục phân loại xanh quốc gia.

Hai là, tiếp tục thúc đẩy hợp tác quốc tế, tiếp cận, tiếp nhận các hỗ trợ kỹ thuật, hỗ trợ nguồn vốn phù hợp.

Ba là, tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động trao đổi kinh nghiệm, đào tạo.

Bốn là, nâng cao chất lượng tư vấn, xây dựng Báo cáo phát triển bền vững cho doanh nghiệp và TCTD.

Năm là, TCTD chủ động nghiên cứu, tìm kiếm tư vấn xây dựng khuôn khổ quản trị hướng tới phát triển bền vững; bố trí nguồn lực để đầu tư cho thực hành ESG, công bố Báo cáo phát triển bền vững.

Nhấn mạnh tiềm năng mang tính chuyển đổi cũng như giải pháp AI, ông Mike Suffield - Giám đốc Chính sách và Nghiên cứu Chuyên sâu, ACCA toàn cầu khuyến nghị, AI có thể hỗ trợ việc công bố thông tin phát triển bền vững một cách hiệu quả, ý nghĩa và chặt chẽ hơn, nhưng nó phải được sử dụng một cách có đạo đức, minh bạch và phù hợp với các khuôn khổ quốc tế.

Từ kinh nghiệm ứng dụng AI của doanh nghiệp, ông Lê Hùng Cường - Phó Tổng Giám đốc FPT Digital, Tập đoàn FPT đề xuất giải pháp thúc đẩy tài chính xanh và báo cáo phát triển bền vững gồm: thí điểm tại nhóm ngân hàng lớn trong thời gian từ 6-9 tháng nhằm xây dựng hệ thống đo lường, kiểm soát KPI giải ngân cho khung trái phiếu liên kết phát triển bền vững, trái phiếu xanh và dữ liệu cần thiết để AI thay thế cán bộ xét duyệt.

Đồng thời, xây dựng nền tảng, hệ sinh thái tín dụng xanh quốc gia, kết nối đa tầng với NHNN, doanh nghiệp vay vốn, nhà đầu tư quốc tế.