Hơn 60 năm Tết trồng cây theo Bác

Ngày 28/11/1959, Bác đã đưa ra sáng kiến “Tết trồng cây”. Bác đề nghị cả nước tổ chức một ngày “Tết trồng cây” với mong muốn: Trong mười năm, đất nước ta phong cảnh sẽ ngày càng tươi đẹp hơn, khí hậu điều hòa hơn, cây gỗ đầy đủ hơn. Điều đó sẽ góp phần quan trọng vào việc cải thiện đời sống của nhân dân.

Lời kêu gọi “Tết trồng cây” của Bác đã được sự hưởng ứng của người dân trong cả nước, sau này dần dần trở thành một phong trào quần chúng sâu rộng, một phong tục tốt đẹp, một nét đẹp trong văn hóa truyền thống Việt Nam. Mỗi độ xuân về Bác đi đầu gương mẫu thực hiện, cổ vũ mọi người tham gia. Mỗi “Tết trồng cây” đều gắng liền với những kỷ niệm sâu sắc về Bác...

Bác Hồ trồng cây đa tại Công viên Thống Nhất mở đầu Tết trồng cây do Người phát động ngày 11/1/1960

Tết năm 1960

Chiều ngày 11/1/1960, trên công trường Công viên Thống Nhất hàng ngàn người từ các đơn vị ở thủ đô Hà Nội đang hăng hái thi đua lao động xã hội chủ nghĩa, làm cho công viên thêm xanh, sạch, đẹp hơn. Những luống hoa và hàng trăm cây xanh được trồng mới, tiếng cười nói, tiếng cuốc xẻng vang cả một vùng. Bỗng có tiếng reo lên: 

- Bác Hồ! Bác Hồ đến!

Hàng ngàn ánh mắt đổ dồn về phía cổng vào, bác Hồ trong bộ quần áo màu nâu sẫm giản dị, nhanh nhẹn bước xuống xe đi vào trong công viên. Bác tươi cười, giơ tay vẫy chào mọi người. Như có một sức hấp dẫn và sự lôi cuốn kỳ lạ, không ai bảo ai, mọi người trong công viên chạy ùa về phía Bác. Bác đến bên một hố đất rộng, một cây đa nhỏ được đặt xuống hố, Bác nhanh nhẹn xắn tay áo, xúc từng xẻng đất vun vào gốc cây đa trong tiếng vỗ tay cổ vũ của mọi người. Trồng cây xong, Bác ngồi xuống mô đất nhỏ bên gốc cây vừa trồng, nhìn Bác giản dị và gần gũi như một lão nông, Bác giơ tay ra hiệu cho mọi người cùng ngồi, ai cũng náo nức muốn được gần Bác. Bác thân mật trò chuyện với mọi người rằng: “Chúng ta ra sức thi đua làm tốt việc xây dựng vườn hoa. Chúng ta làm đây là làm cho bản thân, cho con cháu mình. Mấy năm trước, nơi đây còn là một bãi rác, thế mà nay cây đã lên xanh. Rồi đây công viên hoàn thành, chiều chiều hay ngày chủ nhật các cô, các chú ra công viên hóng mát xem hoa, ngắm cây cỏ, vui chơi giải trí để rồi lại bắt tay công tác, sản xuất hăng hái hơn...”. Đó là buổi trồng cây đầu tiên mở đầu cho phong trào “Tết trồng cây” lịch sử do Bác Hồ phát động.

Cây đa do Bác Hồ trồng tại Công viên Thống Nhất năm xưa vẫn vươn lên xanh tốt, tỏa bóng sum xuê

Tết năm 1965

Những năm quân đội Mỹ dùng chất độc màu da cam và bom lửa hủy diệt cây cối và những cánh rừng ở miền Nam, Bác lại kêu gọi nhân dân miền Bắc hãy trồng cây vì miền Nam ruột thịt: Bác nói: “...Trong lúc bom đạn và chất hóa học được quân địch dùng hủy diệt cây cối, rừng rậm ở miền Nam, thì ở miền Bắc nhân dân ta thi đua trồng cây gây rừng....Ta trồng cây cho ta và cho cả đồng bào miền Nam ...”.

Sáng ngày 31/1/1965, huyện Đông Anh - Hà Nội tổ chức tết trồng cây trên toàn Quốc lộ số 3 mà trọng điểm là xã Đông Hội. Mọi người đang hăng hái lao động, người đào hố, người đặt cây... thì Bác Hồ xuất hiện. Nhìn thấy Bác đến bất ngờ, ai cũng sung sướng, xúc động. Các cháu nhỏ chen nhau vây quanh Bác, ai cũng muốn được đứng gần Bác nhất. Bác tươi cười ra hiệu cho mọi người ngồi xuống và thân mật trò chuyện, Bác căn dặn: “Các cụ, các cô, các chú trồng cây nào, phải trông nom, tưới tắm cây ấy cho thật tốt. Các cháu nhỏ chăn trâu không được làm hư hại cây...”. Bác hỏi đồng chí Bí thư Huyện ủy:

- “Các chú trồng mười cây sống cả mười cây thì hơn, hay trồng sáu mươi cây chết cả sáu mươi cây?

- Thưa Bác chúng cháu quyết trồng mười cây sống cả mười ạ! - Bí thư Huyện ủy đáp lời Bác”.

Bác xắn quần cao, đi đến một cái hố cây đã đào sẵn, Bác đặt cây đa xuống hố và sửa cho cây đa đứng thẳng sau đó xúc từng xẻng đất đắp vào gốc cây. Nhìn những lát xẻng xúc đất nhanh nhẹn của Bác, mọi người ai cũng xúc động và thầm mong cho Bác luôn khỏe mạnh. Cây đa Bác trồng và cả rừng cây trồng ngày ấy vẫn được các cụ Đông Hội chăm sóc, như lời hứa quyết tâm thực hiện những lời căn dặn của Bác năm xưa.

Tết năm 1969

Mùa xuân Kỷ Dậu năm 1969, sức khỏe của Bác kém dần, các bác sĩ khuyên Bác cần tránh những xúc động mạnh và không nên đi lại xa, vì vậy, việc bố trí để Bác trồng cây ở một địa phương nào đó theo ý của Bác là một vấn đề rất khó khăn. Những người phục vụ gần Bác rất lo lắng, anh em nhiều lần đề nghị Bác hoãn lại việc trồng cây. Nhưng Bác rất kiên quyết, người nói: Đây là dịp kỷ niệm 10 năm ngày phát động Tết trồng cây nên các chú phải bố trí cho Bác trồng cây ở một địa phương nào đó có nhiều thành tích... sau đó, Bác gợi ý chọn xã Vật Lại, huyện Ba Vì, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội) là nơi có phong trào trồng cây tốt.

Biết không thay đổi được ý Bác, anh em phục vụ đã bàn bạc cố gắng tìm ra một phương án tốt nhất để  vừa giữ được sức khỏe của Bác, vừa làm vui lòng Bác. Theo kế hoạch đã chuẩn bị, sáng sớm mồng một tết âm lịch, sau khi đi thăm và chúc tết các cán bộ chiến sĩ Quân chủng Phòng không, không quân tại sân bay Bạch Mai, xe đưa Bác đến thẳng đồi Vật Lại. Khoảng 11 giờ trưa, Bác đến địa điểm trồng cây, một vùng đồi thoai thoải xung quanh là những cây bạch đàn, cây xoan xanh tốt đã trồng theo phong trào “Tết trồng cây”. Bác trực tiếp trồng thêm một cây đa. Nhìn những xẻng đất, bình nước Bác tưới mát cho cây, mọi người ai cũng xúc động nghẹn ngào.

Trồng cây xong, Bác cùng mọi người quây quần dưới tán bạch đàn, Bác thân mật hỏi chuyện và chúc tết mọi người. Bác nói chuyện với chị Nguyệt, là con gái một chiến sĩ trồng cây năm xưa của xã Vật Lại: đất nước này là của chúng ta nên phải thi đua sản xuất giỏi, trồng cây giỏi.

Chị Đỗ Thị Soạn trưởng thành từ phong trào “cô gái Đại Phong” lúc bấy giờ là bí thư Đảng ủy xã Tòng Bạt báo cáo với Bác về phong trào nhân dân trong xã. Nghe xong, Bác căn dặn: “Phải dân chủ với dân, phải để nhân dân phê bình cán bộ, Đảng viên”. Bác hỏi đồng chí Hán là chủ nhiệm Hợp tác xã Hợp Thịnh:

“Hợp tác xã có hay liên hoan chè chén không?”

Đồng chí Hán thưa:

“Thưa Bác, hợp tác xã cháu dạo này không ăn uống lãng phí nữa, có người cho chúng cháu là keo kiệt.”

Bác cười hiền và động viên:

“Cháu làm thế là đúng, là biết giữ gìn của cải cho tập thể.”

Những câu chuyện của Bác với cán bộ, bà con nhân dân xã Vật Lại diễn ra trong không khí thân mật, chan hòa và đầm ấm giữa không gian thiên nhiên xanh tươi.

Mặt trời đầu xuân ấm áp đã lên cao, ai cũng bùi ngùi lưu luyến chia tay Bác và có lẽ tất cả mọi người có mặt trong buổi Bác trồng cây năm ấy không ai nghĩ rằng đó là mùa xuân cuối cùng và cũng là cái tết trồng cây cuối cùng của Bác. Những cây đa Bác trồng, cùng với “Tết trồng cây” do Bác phát động từng bước phát huy tiềm năng phong phú, giàu đẹp của thiên nhiên, tạo ra những cảnh quan mới làm cho đất nước thêm xanh, góp phần quan trọng vào việc cải thiện môi trường sinh thái cho mùa xuân thêm xanh...

(Theo tư liệu về Hồ Chí Minh)