Nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước

Báo cáo Thẩm tra Báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước năm 2021 do Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Lê Quang Mạnh trình bày trước Quốc hội cho biết, qua kết quả giám sát của Ủy ban Tài chính, Ngân sách và báo cáo kiểm toán quyết toán ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2021 cho thấy kỷ luật, kỷ cương trong lập, chấp hành dự toán, quyết toán NSNN năm 2021 chưa nghiêm, công tác quyết toán NSNN chậm đã nêu trong các nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cần chấn chỉnh nhưng chưa được khắc phục. Tình trạng điều chỉnh thông tin, số liệu quyết toán sau thời gian chỉnh lý, tổng hợp quyết toán NSNN không phù hợp quy định Luật NSNN chậm được khắc phục.

Với những tồn tại trên, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương rút kinh nghiệm và chấn chỉnh việc lập, chấp hành dự toán, quyết toán NSNN năm 2021 không nghiêm, không đúng quy định; làm rõ trách nhiệm đối với các Bộ, ngành, địa phương chậm lập, gửi báo cáo quyết toán NSNN năm 2021, quyết toán các khoản thu, chi NSNN còn nhiều sai sót, hạch toán không đầy đủ,… ảnh hưởng đến công tác thẩm định, thẩm tra, tổng hợp quyết toán NSNN năm 2021; xác định lộ trình xử lý dứt điểm các tồn tại, hạn chế kéo dài nhiều năm.

Về quyết toán thu NSNN năm 2021, Báo cáo của Chính phủ cho biết, quyết toán thu NSNN tăng 233.327 tỷ đồng so với dự toán, tỷ lệ động viên thu NSNN năm 2021 đạt 18,7% GDP. Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết, nhiều ý kiến cho rằng, mặc dù bị ảnh hưởng nặng nề của dịch bệnh COVID-19, quyết toán thu NSNN đạt kết quả như trong báo cáo, ngoài lý do lập dự toán thận trọng, các khoản thu về nhà đất, chứng khoán, dầu thô tăng cao,… là sự nỗ lực lớn của cả hệ thống chính trị, người dân, doanh nghiệp.

Về quyết toán chi NSNN năm 2021, đa số ý kiến cho rằng quyết toán chi NSNN (bao gồm cả số chi chuyển nguồn năm trước chuyển sang) đạt mức rất thấp là do công tác lập dự toán chi không sát, giải ngân đầu tư công chậm, không tổ chức triển khai thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia trong năm 2021. Việc hủy bỏ dự toán, chuyển nguồn lớn, gây lãng phí nguồn lực, ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách kinh tế, chính sách an sinh xã hội của Nhà nước.

Về tình hình thực hiện Nghị quyết số 53/2022/QH15, Nghị quyết số 74/2022/QH15 và các Nghị quyết khác của Quốc hội liên quan đến quyết toán NSNN, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho biết, Kiểm toán Nhà nước đã có nhiều nỗ lực và đổi mới trong công tác kiểm toán quyết toán NSNN năm 2021; đã công khai danh sách các tổ chức, cá nhân không thực hiện kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước theo Nghị quyết của Quốc hội. Chính phủ, Bộ Tài chính, các Bộ, ngành, địa phương đã có nỗ lực khắc phục một số tồn tại, hạn chế trong công tác lập, chấp hành dự toán, quyết toán NSNN năm 2021 và thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội.

Tuy nhiên, bên cạnh các kết quả đạt được cũng còn nhiều nội dung chưa đạt yêu cầu, nhiều tồn tại, hạn chế trong lập, chấp hành dự toán, quyết toán NSNN từ lâu trước chưa được xử lý dứt điểm. Cụ thể, về chỉ đạo, đôn đốc việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, Bộ Tài chính đã có các công văn gửi các Bộ, ngành, địa phương thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội. Tuy nhiên, chưa quyết liệt đôn đốc, tổ chức thực hiện, nên nhiều nội dung đến hết thời gian tổng hợp quyết toán NSNN năm 2021, các Bộ, ngành, địa phương vẫn không thực hiện đúng quy định của Luật NSNN và các Nghị quyết của Quốc hội.

Về tăng cường kỷ luật, kỷ cương tài chính, nâng cao hiệu quả công tác quản lý, sử dụng NSNN không để xảy ra thất thoát, lãng phí, Ủy ban Tài chính Ngân sách cho rằng nội dung này cơ bản chưa nhiều chuyển biến. Tình hình thực hiện, giải ngân vốn đầu tư công thấp, phân bổ, giao dự toán chậm, không giao hết dự toán, hủy bỏ dự toán vẫn tồn tại ở nhiều Bộ, ngành, địa phương.

Về quản lý chặt chẽ các khoản chi chuyển nguồn; kịp thời hủy bỏ các khoản dự phòng NSTW năm 2019 bổ sung cho dự án đầu tư của các địa phương đến ngày 31/12/2021 chưa giải ngân và khoản chuyển nguồn sang năm 2021 đến hết thời gian chỉnh lý quyết toán NSNN năm 2021 chưa thực hiện để thu hồi, giảm bội chi NSNN

Số chi chuyển nguồn tiếp tục tăng cả về quy mô và tỷ trọng. Việc hủy bỏ, thu hồi các khoản chi không đúng quy định triển khai rất chậm. Trong đó đáng lưu ý việc cho phép các địa phương tiếp tục chuyển nguồn sang năm 2022 các khoản chi sai quy định, số hủy dự toán các khoản NSTW hỗ trợ cho các địa phương từ các năm trước, không đưa vào quyết toán để cắt giảm bội chi NSTW năm 2021 là rất bất hợp lý; không thể hiện đúng bản chất số quyết toán thu, chi, bội chi NSTW và rất khó khăn trong việc theo dõi thu hồi, gây thất thoát, lãng phí nguồn NSNN.

Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị Chính phủ chỉ đạo và Kiểm toán Nhà nước tiếp tục đôn đốc các Bộ, ngành, địa phương tiếp tục nghiêm túc thực hiện các kết luận, kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước. Đối với các kết luận, kiến nghị kéo dài nhiều năm không có khả năng thực hiện cần báo cáo làm rõ lý do và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan. Chính phủ đề xuất phương án xử lý cụ thể để xử lý dứt điểm các tồn tại và nâng cao ý thức, trách nhiệm thực hiện; Kiểm toán Nhà nước khẩn trương làm rõ nhóm nguyên nhân thuộc về trách nhiệm của Kiểm toán Nhà nước.

Ủy ban Tài chính, Ngân sách nhất trí theo đề nghị của Chính phủ và Kiểm toán Nhà nước trình Quốc hội phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2021. Đồng thời, đề nghị Quốc hội giao Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành địa phương tiếp tục rà soát các khoản chi chuyển nguồn năm 2021 sang năm 2022. Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước chịu trách nhiệm về nội dung, thông tin, số liệu quyết toán NSNN năm 2021 bảo đảm tính chính xác, trung thực, đầy đủ, đúng quy định của pháp luật.

Để tăng cường kỷ luật, kỷ cương quản lý, sử dụng NSNN và tăng cường việc thực hiện các kết luận, kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước, Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị từ quyết toán NSNN niên độ năm 2022, Quốc hội không phê chuẩn quyết toán các khoản thu, chi NSNN trong niên độ đã phát hiện không đúng quy định; các khoản chi phải hủy nguồn, thu hồi về NSNN trong niên độ và các năm trước, nhưng chưa thực hiện thu hồi trong năm 2022 và các kết luận, kiến nghị Kiểm toán Nhà nước yêu cầu xử lý tài chính trong niên độ quyết toán NSNN.