Sự suy giảm của đồng Yên cho thấy sự phụ thuộc quá mức của Nhật Bản vào các gã khổng lồ công nghệ nước ngoài

Đồng Yên yếu đã làm lộ rõ tính dễ bị tổn thương của nền kinh tế Nhật Bản, bởi các ngành công nghiệp của nước này phụ thuộc nhiều vào máy chủ trên nền tảng đám mây do các công ty công nghệ lớn ở nước ngoài cung cấp, chẳng hạn như Amazon.

Ngành dịch vụ số của Nhật Bản đang gặp khó khăn do đồng Yên mất giá, khiến chi phí tăng cao và lợi nhuận sụt giảm. Sự phụ thuộc vào các nhà cung cấp dịch vụ ở nước ngoài là một phần dẫn đến tình trạng “thiếu hụt về kỹ thuật số” của Nhật Bản, với phần tài sản bị đưa ra nước ngoài.

Fumihiko Tanizaki, Giám đốc quan hệ nhà đầu tư tại Digital Arts, một công ty cung cấp dịch vụ bảo mật thông tin có trụ sở tại Tokyo, cho biết: “1 USD ở mức 150 Yên là điều bất ngờ”.

Ông này cho biết tại buổi công bố thu nhập cho năm tài chính 2024 của công ty (kết thúc vào ngày 31/3/2024): “Chi phí máy chủ và các dịch vụ khác đã tăng vọt do đồng Yên mất giá, làm giảm lợi nhuận”.

Máy chủ và các chi phí liên quan chiếm khoảng 30% chi phí bán hàng của công ty và các chi phí này tăng khoảng 140 triệu Yên (tương đương 898.000 USD) so với năm trước, lên 1,3 tỷ Yên.

Tỷ giá hối đoái trung bình trong năm là 144 Yên/USD - yếu hơn 9 Yên so với mức giả định của công ty là 135 Yên. Điều này làm tăng các khoản thanh toán hợp đồng bằng đồng USD.

Digital Arts sử dụng đám mây của Amazon Web Services (AWS) để quản lý các dịch vụ bảo mật và các hoạt động liên quan. Trong khi thị trường mở rộng và doanh thu của công ty tăng 10%, song lợi nhuận hoạt động - ở mức 44 tỷ Yên - gần như không thay đổi do chi phí tăng.

Ngày nay, dịch vụ đám mây đã trở nên không thể thiếu đối với nhiều doanh nghiệp.

Theo dữ liệu từ Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp (METI), các nhà cung cấp dịch vụ đám mây trong nước chỉ chiếm 30% thị phần tại Nhật Bản, trong khi các gã khổng lồ CNTT lớn ở nước ngoài như Amazon, Microsoft và Google lại thống trị.

Khi khách hàng sử dụng dịch vụ của Amazon, mô tả dịch vụ được viết bằng tiếng Nhật nhưng giá lại tính bằng đồng USD. Ví dụ: "Các kế hoạch lưu trữ tệp trên đám mây có giá 1.402 USD mỗi tháng và các kế hoạch di chuyển các ứng dụng kinh doanh sang đám mây có giá 2.059 USD mỗi tháng."

Sự rò rỉ về mặt tài chính nặng nề thể hiện rõ trong cán cân thanh toán của Nhật Bản. Thâm hụt cán cân thanh toán liên quan đến kỹ thuật số là 5,5 nghìn tỷ Yên vào năm 2023, tăng 16% so với cùng kỳ năm ngoái và gấp đôi con số 5 năm trước. Ngoài điện toán đám mây, các khoản thanh toán ở nước ngoài của Nhật Bản cho các dịch vụ liên quan đến web và phát triển phần mềm vượt xa số tiền thu được.

Năng lực CNTT trong nước của Nhật Bản không thể bắt kịp xu hướng này cả về công nghệ lẫn năng lực cung ứng. Khi Nhật Bản tăng cường chuyển đổi kỹ thuật số, tình trạng “thiếu hụt về kỹ thuật số” ngày càng mở rộng, dẫn đến dòng vốn chảy ra khỏi quốc gia này. Một số quan chức trong ngành gọi các công ty Nhật Bản là toàn bộ "nông nô kỹ thuật số" trên thế giới, ví họ như những người nông dân ở vị thế rất thấp thời phong kiến.

Chính phủ Nhật Bản đã nhìn nhận thấy vấn đề này. Nhằm mục đích đảm bảo an ninh kinh tế cao hơn, quốc gia này sẽ tập trung vào phát triển cơ sở hạ tầng trong nước. Vào tháng 4, METI đã công bố khoản trợ cấp 72,5 tỷ Yên để hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng cho trí tuệ nhân tạo (AI) cho 5 công ty trong nước, bao gồm KDDI.

Sau khi nới lỏng các yêu cầu, Cơ quan Kỹ thuật số đã chọn Sakura Internet làm nhà cung cấp trong nước đầu tiên cho hệ thống "Đám mây Chính phủ", cho phép chính quyền trung ương và địa phương hoạt động trên một nền tảng chung.

Tuy nhiên, vẫn còn những trở ngại đáng kể. Các nhà cung cấp nước ngoài có thể tính giá cao hơn so với các đối thủ trong nước nhờ tính tiện dụng vượt trội và tính năng bảo mật mạnh mẽ hơn.

Ông Kengo Wataya thuộc Viện nghiên cứu Mitsubishi cho biết: “Với AI tạo sinh sẽ được sử dụng trên quy mô lớn trong tương lai, các công ty Mỹ sẽ vẫn duy trì được lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ”. “Càng nhiều công ty Nhật Bản sử dụng dịch vụ thì sự thiếu hụt về kỹ thuật số sẽ càng lớn”.