Văn hóa số: Chìa khóa giúp ngân hàng chuyển đổi số thành công

Trong bối cảnh tăng cường số hóa và tối ưu chi phí hoạt động, ngành Ngân hàng có xu hướng cắt giảm nhân sự trong năm 2024 và đầu năm 2025. Tuy nhiên, đi ngược với xu hướng này, một số nhà băng lại mở rộng quy mô, tăng cường tuyển dụng (ví dụ: MBBank tăng 1.674 nhân sự, VPBank tăng 1.404 nhân sự trong năm 2024), tập trung vào những vị trí có liên quan đến công nghệ và dữ liệu.

Điều này cho thấy một thực tế rõ ràng: chuyển đổi số không đơn thuần là cắt giảm nhân sự, mà là tái cấu trúc và nâng cao năng lực của đội ngũ hiện tại. Vậy điều gì quyết định sự thành công của một tổ chức trong quá trình chuyển đổi số?

Câu trả lời chính là văn hóa số.

Tư duy linh hoạt - Điều kiện tiên quyết để thích nghi với chuyển đổi số

Thực tế cho thấy thách thức lớn nhất của nhiều doanh nghiệp khi chuyển đổi số, trong đó có cả các ngân hàng, lại không đến từ công nghệ, mà đến từ chính con người. Sự kháng cự với thay đổi là điều không thể tránh khỏi, đặc biệt khi nhân viên lo sợ rằng mình sẽ bị thay thế bởi máy móc.

Tuy nhiên, những tổ chức xây dựng được tư duy linh hoạt sẽ giúp nhân sự chủ động thích nghi thay vì bị động lo lắng.

Đó cũng chính là lý do nhiều ngân hàng đang tái cấu trúc theo mô hình làm việc linh hoạt hơn. Những vị trí có tính thủ công cao được thay thế bằng công nghệ, nhưng đồng thời, ngân hàng cũng khuyến khích nhân viên học tập để đảm nhận vai trò mới. Một nhân viên giao dịch có thể trở thành một chuyên gia tư vấn tài chính số nếu họ chịu khó trau dồi kỹ năng.

Vậy tại sao tư duy linh hoạt lại quan trọng?

• Thứ nhất, số hóa là xu thế không thể đảo ngược. Mô hình “ngân hàng không nhân viên” đã không còn là viễn cảnh xa vời. Một số ngân hàng quốc tế khi vào Việt Nam đã triển khai các phòng giao dịch tự động để giảm tối đa sự phụ thuộc vào nhân sự.

• Thứ hai, những nhân sự linh hoạt là những người tồn tại lâu dài. Thay vì phản ứng tiêu cực với sự thay đổi, những nhân viên có tư duy linh hoạt sẽ học cách thích nghi và tận dụng công nghệ để làm việc hiệu quả hơn.

Cũng bởi thế, cốt lõi của chuyển đổi số không phải là vấn đề "cắt giảm" hay "giữ lại" nhân sự, mà là giúp nhân viên sẵn sàng cho tương lai. Những doanh nghiệp thành công không phải là những doanh nghiệp có đội ngũ nhân sự đông đảo nhất, mà là những doanh nghiệp có nhân sự sẵn sàng thay đổi nhất.

Văn hóa số giúp nhân viên nâng cao năng lực - Chuyển đổi để tồn tại

Việc cắt giảm nhân sự trong ngành Ngân hàng không có nghĩa là những người còn lại sẽ làm nhiều việc hơn, mà là họ phải làm việc thông minh hơn. Để làm được điều đó, ngân hàng cần tạo ra một môi trường liên tục học hỏi và nâng cao kỹ năng số.

Nhiều ngân hàng đẩy mạnh AI và tự động hóa trong quy trình nội bộ, khiến nhiều công việc hành chính không còn cần thiết. Tuy nhiên, thay vì chỉ cắt giảm, họ triển khai các chương trình đào tạo lại (reskilling) và nâng cao kỹ năng (upskilling) để giúp nhân viên thích nghi.

Và lúc này, các kỹ năng liên quan đến công nghệ, dữ liệu trở nên vô cùng quan trọng trong thời đại số, cụ thể:

• Tư duy dữ liệu (Data Literacy): Nhân viên ngân hàng không chỉ cần hiểu quy trình tín dụng, mà còn cần biết phân tích dữ liệu khách hàng để đưa ra quyết định tài chính thông minh hơn.

• Kỹ năng tự động hóa: Những giao dịch viên truyền thống giờ đây cần biết tận dụng AI và chatbot để hỗ trợ khách hàng thay vì làm việc hoàn toàn thủ công.

• Kỹ năng số (Digital Fluency): Không chỉ là biết sử dụng phần mềm, mà còn là hiểu được cách công nghệ thay đổi công việc của mình và thích nghi với nó.

Trong thời đại chuyển đổi số, doanh nghiệp có thể thay thế con người bằng công nghệ, nhưng con người biết cách tận dụng công nghệ sẽ không thể bị thay thế. Văn hóa số giúp nhân viên nâng cao năng lực, giúp họ không chỉ giữ được công việc mà còn tiến xa hơn trong sự nghiệp.

Văn hóa số giúp tổ chức tinh gọn nhưng hiệu quả hơn

Tư duy linh hoạt và năng lực số không chỉ giúp nhân viên thích nghi, mà còn giúp tổ chức tinh gọn nhưng vẫn vận hành hiệu quả. Những ngân hàng tiên phong trong chuyển đổi số không phải là những ngân hàng "cắt giảm" nhiều nhất, mà là những ngân hàng biết tối ưu nhân sự một cách chiến lược.

Điểm khác biệt là họ không tuyển dụng theo kiểu “bổ sung nhân lực” truyền thống, mà tập trung vào những vị trí tạo ra giá trị cao nhất như các vị trí: Chuyên gia dữ liệu (Data Analysts) để phân tích hành vi khách hàng; Nhân sự phát triển sản phẩm số để tạo ra các giải pháp tài chính thông minh hơn; Kỹ sư công nghệ để tối ưu hệ thống vận hành…

Cắt giảm nhân sự không phải là mục tiêu cuối cùng của chuyển đổi số. Mục tiêu thực sự là tạo ra một bộ máy hiệu quả hơn, nhanh nhạy hơn và có giá trị hơn. Một doanh nghiệp có văn hóa số mạnh mẽ không chỉ giúp nhân viên tồn tại, mà còn giúp họ bứt phá và tạo ra nhiều giá trị hơn cho tổ chức.

Cũng cần lưu ý thêm rằng, chuyển đổi số là một hành trình dài, và văn hóa số chính là chìa khóa để giúp tổ chức thành công. Những ngân hàng có văn hóa số mạnh mẽ sẽ không chỉ tồn tại trong kỷ nguyên số, mà còn dẫn đầu trong cuộc chơi này.

*Phó Giám đốc Blue C