Xanh hoá tạo thách thức lớn cho mặt hàng xuất khẩu tỷ USD của Việt Nam

Theo thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan, tháng 7/2023, sản lượng xuất khẩu xơ sợi ước đạt 160.000 tấn, tương đương với mức tăng 6,7% so với cùng kỳ và 45,4% so với tháng 6. Như vậy, nhu cầu tiêu thụ đang ở trong quá trình phục hồi.

Luỹ kế 7 tháng đầu năm, sản lượng xuất khẩu xơ, sợi dệt đạt 988.300 tấn, tăng 2,5% so với cùng kỳ, nhưng giá trị xuất khẩu chỉ đạt 2,48 tỷ USD, giảm 19,9% so với cùng kỳ, do giá bán giảm.

Tháng 7/2023, kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may và xơ sợi các loại đạt 3,652 tỷ USD, tăng 6,28% so với tháng trước. Tuy nhiên, luỹ kế 7 tháng đầu năm nay kim ngạch xuất khẩu dệt may và xơ sợi chỉ đạt 21,5 tỷ USD, giảm 16,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Để đạt mục tiêu xuất khẩu 39,40 tỷ USD, còn đến 19 tỷ USD nữa mới chạm đến mục tiêu này và là một thách thức lớn đối với ngành dệt may.

Kim ngạch xuất khẩu dệt may sụt giảm mạnh không chỉ do kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm mà còn do yêu cầu “xanh hóa” ngành hàng đến từ các nhãn hàng, nhà nhập khẩu. Nếu Việt Nam không thay đổi sẽ có nguy cơ tụt hậu.

Dẫn thống kê của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), Tiến sĩ Bùi Duy Tùng, giảng viên Kinh tế thuộc Khoa Kinh doanh, Đại học RMIT Việt Nam cho biết, dệt may Việt Nam chiếm khoảng 5,7% thị phần toàn cầu, trong khi Bangladesh nhỉnh hơn với 6,5%, cho thấy đây là môi trường cạnh tranh khốc liệt, nơi các quốc gia khác cũng đang nỗ lực hết sức để gia tăng thị phần.

Ông Tùng cho rằng, ngành dệt may toàn cầu đang dịch chuyển theo hướng xanh hóa, tập trung mạnh vào sản xuất nguyên liệu thô từ các nguồn tái chế hoặc hữu cơ. Người tiêu dùng, các thương hiệu và cơ quan quản lý ngày càng yêu cầu các sản phẩm phải được sản xuất theo cách thân thiện với môi trường.

“Sự chuyển dịch theo hướng bền vững trong ngành dệt may không chỉ là xu hướng, mà là một yêu cầu bắt buộc, thúc đẩy những thay đổi đáng kể trong ngành và các công ty không thích ứng kịp có nguy cơ bị tụt hậu”, ông Tùng nhấn mạnh.

Việc triển khai các hoạt động bền vững không chỉ nhằm đáp ứng những yêu cầu mới này mà còn giúp nắm bắt các cơ hội chiến lược như đáp ứng các tiêu chuẩn toàn cầu, hiệu quả và tiết kiệm chi phí cũng như thu hút đầu tư.

Để đáp ứng những yêu cầu kể trên, ngành dệt may Việt Nam cần đầu tư vào công nghệ xanh, áp dụng các phương thức bền vững và đảm bảo tính minh bạch trong chuỗi cung ứng. Cần hợp tác chặt chẽ với các bên liên quan, bao gồm chính phủ, tổ chức phi chính phủ và cộng đồng, để đảm bảo tiếp cận bền vững một cách toàn diện.

Do vậy, doanh nghiệp dệt may rất cần hỗ trợ tài chính và ưu đãi từ chính phủ, vì việc chuyển đổi theo hướng bền vững đòi hỏi cam kết tài chính đáng kể từ các doanh nghiệp.

“Để giảm bớt gánh nặng tài chính và tạo điều kiện cho sự chuyển đổi xanh của ngành, chính phủ cần thiết lập các cơ chế hỗ trợ tài chính. Thông qua việc hỗ trợ tài chính, chính phủ có thể hướng đến mục tiêu làm cho tính bền vững trở thành lựa chọn khả thi và hấp dẫn cho nhiều doanh nghiệp trong ngành”, ông Tùng nói.

Mặt khác, doanh nghiệp cũng rất cần hỗ trợ nghiên cứu và phát triển, khuyến khích nhập khẩu công nghệ sạch và phát triển các khu công nghiệp bền vững. Hiện ngành dệt may đang tập trung vào các phương pháp sản xuất bền vững và chuyển đổi số. Những chiến lược này không chỉ phù hợp với xu hướng bền vững toàn cầu mà còn cải thiện hiệu suất và giảm chi phí.

Theo Tiến sĩ Bùi Duy Tùng, trong tiến trình xanh hóa ngành dệt may, Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) cần đảm nhận vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy cải tiến công nghệ dệt may trong nước nhằm đáp ứng tiêu chuẩn xanh của các quốc gia phát triển.

Gần đây, VITAS đã đề xuất một chương trình phát triển bền vững, nhấn mạnh đến sự cần thiết của các chính sách hỗ trợ đặc biệt, chẳng hạn như giảm thuế và cơ chế tiếp cận vốn vay. Hỗ trợ từ chính phủ là vô cùng quan trọng cho phép doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ mới, máy móc và thiết bị cần thiết cho sản xuất bền vững.

“Mặc dù đang phải đối mặt với nhiều thách thức đáng kể, việc các đối tác quốc tế ngày càng quan tâm cũng như khả năng thích ứng của ngành gần đây tăng cao cho thấy ngành dệt may vẫn còn cơ hội để vượt qua thách thức. Việc đa dạng hóa thị trường tập trung vào tính bền vững cùng sự hỗ trợ từ chính phủ có thể góp phần vào tiềm năng phục hồi và tăng trưởng trong xuất khẩu dệt may vào nửa cuối năm nay”, ông Tùng nói.