Các ngân hàng ở Vương quốc Anh sẽ sớm phải bồi thường cho những khách hàng là nạn nhân của các vụ lừa đảo chuyển tiền. Cơ quan quản lý hệ thống thanh toán của Vương quốc Anh (PSR) gần đây đã đưa ra một chính sách đã được mong chờ từ lâu: khoản phí bồi thường cho nạn nhân lừa đảo sẽ được trả bởi các ngân hàng chuyển và nhận. Cơ quan này đặt mục tiêu thúc đẩy ngành thanh toán đầu tư hơn nữa vào việc ngăn chặn gian lận từ đầu đến cuối và tăng cường bảo vệ khách hàng.
PSR cho biết, họ hi vọng việc chia sẻ chi phí giữa các ngân hàng sẽ giúp đảm bảo cả hai đầu giao dịch đều có sự kiểm soát chặt chẽ để ngăn chặn các vụ lừa đảo chuyển tiền xảy ra. Mục tiêu thời hạn triển khai cho chương trình hoàn tiền mới là quý I/2024. Báo cáo cho biết 97% các vụ lừa đảo chuyển tiền xảy ra trên Dịch vụ thanh toán nhanh hơn của Vương quốc Anh (U.K. Faster Payments Service). Theo cơ quan quản lý, những vụ lừa đảo này chiếm chưa đến 0,1% tổng số thanh toán nhanh hơn vào năm 2021.
Lừa đảo chuyển tiền đã tăng đều đặn trong những năm qua khi nhiều quốc gia trên toàn thế giới chấp nhận thanh toán nhanh hơn hoặc thanh toán theo thời gian thực. Dự báo từ bản báo cáo hằng năm PrimeTime for Real-Time của ACI, thanh toán theo thời gian thực sẽ là trung tâm của bối cảnh thanh toán toàn cầu mới, chiếm 1/4 tổng số thanh toán điện tử trên toàn cầu.
Báo cáo cũng cho biết Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Kinh doanh đã ghi nhận rằng vào năm 2021, các khoản thanh toán theo thời gian thực đã tạo ra 78,4 tỷ USD GDP chính thức trên 30 thị trường được chọn và con số đó được dự đoán sẽ đạt 173 tỷ USD vào năm 2026. Việc phòng chống các vụ lừa đảo chuyển tiền là điều cần thiết để duy trì niềm tin vào các hệ thống thanh toán theo thời gian thực và tối đa hóa lợi ích kinh tế.
Tuy nhiên, vẫn chưa thể kết luận rằng các ngân hàng bị phạt có thể làm giảm các vụ lừa đảo chuyển tiền. Một số ý kiến cho rằng động thái này sẽ dẫn đến nhiều gian lận bên thứ nhất hơn, trong đó khách hàng sẵn sàng tham gia vào gian lận.
Cơ quan quản lý hệ thống thanh toán của Vương quốc Anh cho biết, việc chống lại các trò lừa đảo chuyển tiền đòi hỏi phải thực hiện một cách tiếp cận ở cấp độ hệ sinh thái. Những kẻ lừa đảo đang nhắm mục tiêu cụ thể vào các dịch vụ thanh toán nhanh hơn dựa trên tốc độ giao dịch, vì vậy các tổ chức tài chính cần phải tự tin về việc ủy quyền thanh toán với nhau, bất kể kênh nào. Người tiêu dùng và doanh nghiệp luôn tin tưởng các ngân hàng trong việc cung cấp kiến thức chuyên môn và khả năng mà bản thân họ không có. Người tiêu dùng muốn biết rằng ngân hàng đang làm mọi thứ có thể để bảo vệ họ khỏi những kẻ lừa đảo.
Ken Palla, nguyên Giám đốc của ngân hàng MUFG tại Anh, cho biết cơ quan quản lý đã soạn thảo một tài liệu rất chi tiết và đầy đủ. "Chúng ta có thể thấy rõ những gì được bao gồm trong tuyên bố chính sách và những gì bị loại trừ. PSR muốn các công ty thanh toán chịu trách nhiệm bảo vệ khách hàng của họ tại thời điểm thanh toán được thực hiện. Họ làm như vậy với hi vọng rằng yêu cầu bồi thường mới sẽ khiến các công ty đổi mới và phát triển các biện pháp can thiệp hiệu quả, dựa trên dữ liệu để thay đổi hành vi của khách hàng".
CÁC QUY ĐỊNH CHÍNH
Theo chính sách bồi thường mới, khoản phí bồi thường sẽ được chia 50-50 giữa ngân hàng gửi và ngân hàng nhận. Cơ quan quản lý cũng muốn cả hai bên giao dịch áp dụng cách tiếp cận dựa trên rủi ro để xác định thời điểm can thiệp và giữ hoặc dừng thanh toán. PSR đang xem xét liệu có cần thông qua một số điều luật để hỗ trợ độ trễ trong thanh toán này hay không.
Các giao dịch "On Us", trong đó tài khoản gửi và nhận thuộc cùng một ngân hàng, hiện không nằm trong chính sách tuyên bố. Cơ quan quản lý sẽ xem xét tính hiệu quả của yêu cầu bồi thường mới trong vòng hai năm.
Cơ quan quản lý kì vọng, những chính sách này sẽ giúp giảm thiểu các vụ lừa đảo chuyển tiền về mặt dài hạn, mặc dù cơ quan này cho rằng các vụ lừa đảo sẽ gia tăng trong tương lai gần. Theo họ, với những biện pháp phòng ngừa và bảo vệ tốt hơn, người tiêu dùng sẽ có được niềm tin về việc sử dụng các nền tảng thanh toán nhanh hơn.
Các lĩnh vực mà cơ quan quản lý đã để ngoài phạm vi của quy định bồi thường bao gồm:
• Thanh toán diễn ra trên các hệ thống thanh toán khác, chẳng hạn như trao đổi tiền mã hóa;
• Thanh toán quốc tế;
• Các khoản thanh toán được thực hiện cho các mục đích bất hợp pháp;
• Tranh chấp dân sự, trong đó khách hàng đã thanh toán cho nhà cung cấp hợp pháp hàng hóa hoặc dịch vụ nhưng không nhận được hàng.
CÁC GIẢI PHÁP NGĂN CHẶN LỪA ĐẢO CHUYỂN TIỀN
Năm ngoái, cuộc thảo luận xung quanh các vụ lừa đảo chuyển tiền và liệu các ngân hàng có nên bị buộc phải bồi hoàn cho nạn nhân hay không đã thu hút được nhiều sự chú ý ở Mỹ. Nhiều người tiêu dùng phàn nàn về việc bị lừa đảo khi thực hiện giao dịch trên Zelle, buộc Quốc hội Mỹ phải đặt câu hỏi về sự cần thiết của việc bồi thường, mặc dù sau đó họ không có hành động gì.
Theo luật hiện hành của Mỹ, Quy định E của Cục Bảo vệ Tài chính Người tiêu dùng yêu cầu bồi hoàn cho bất kỳ gian lận thanh toán trái phép nào thông qua chuyển tiền điện tử. Quy định E và CFPB phần lớn im lặng về việc bồi thường cho lừa đảo chuyển tiền trực tuyến.
Hà Lan đã áp dụng một quy trình tự nguyện, trong đó các ngân hàng đã đồng ý bồi hoàn cho người tiêu dùng là nạn nhân của các vụ lừa đảo chuyển tiền. Singapore hiện đang xây dựng một dự thảo để giới thiệu một kế hoạch bồi thường cho người tiêu dùng.
Các ngân hàng có thể cảm thấy hụt hẫng, thiệt thòi vì họ không thể chịu trách nhiệm cho mọi hành động bất cẩn của khách hàng. Tuy nhiên, việc này là cần thiết để người tiêu dùng giữ niềm tin vào ngân hàng và để việc chấp nhận thanh toán nhanh hơn tăng trưởng.
Vào tháng 5, chính phủ Vương quốc Anh đã đưa ra một chiến lược chống lừa đảo nhằm mục đích giảm thiểu các trường hợp lừa đảo nói chung, trong đó phần lớn là lừa đảo chuyển tiền.
Để tìm ra cách tốt hơn để ngăn chặn các trò lừa đảo chuyển tiền, điều quan trọng là phải hiểu chúng bắt nguồn như thế nào.
Theo Palla: “Chính phủ nhận ra rằng nhiều vụ lừa đảo bắt đầu với tin nhắn văn bản, cuộc gọi điện thoại, email, mạng xã hội, công cụ tìm kiếm và quảng cáo sai sự thật. Vì vậy, các công ty viễn thông và công ty công nghệ cần tham gia vào các giải pháp ngăn chặn lừa đảo. Nhưng trước tiên, sẽ có nhiều hoạt động theo dõi và báo cáo hơn về các kiểu lừa đảo và Cơ quan quản lý hệ thống thanh toán sẽ yêu cầu các ngân hàng cung cấp báo cáo về tỷ lệ lừa đảo thanh toán".
Bài đã đăng trên Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ số 14 năm 2023