Cần chính sách hỗ trợ người cao tuổi khởi nghiệp

Người cao tuổi khởi nghiệp

Thông tin tại Diễn đàn “Sinh kế và khởi nghiệp đối với người cao tuổi” do Cục Bảo trợ xã hội, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (Bộ LĐ-TBXH), Tạp chí Lao động và Xã hội tổ chức hôm 3/11 cho thấy, Việt Nam là nước có tỷ lệ và số lượng NCT ngày càng tăng nhanh thuộc top đầu thế giới. Theo thống kê mới nhất, hiện Việt Nam có khoảng 11 triệu NCT (theo luật của Việt Nam, những người từ 60 tuổi trở lên được đặt trong nhóm NCT). Dự báo trong 10 năm nữa, NCT ở nước ta sẽ chiếm 17% dân số, đến năm 2038 là 20% và đến năm 2050 tỷ lệ này là 25%.

“Đó là tín hiệu đáng mừng chứng tỏ tuổi thọ của nhân dân càng cao trên cơ sở điều kiện sống ngày một cải thiện, hoạt động y tế bảo vệ sức khỏe của nhân dân ngày một hiệu quả. Song điều đó cũng gây sức ép đáng kể cho sự nghiệp an sinh xã hội, mặc dù 70% NCT ở Việt Nam vẫn tiếp tục lao động kiếm sống…”- TS. Nguyễn Lê Minh, nguyên Phó trưởng ban Chương trình Quốc gia về việc làm (Bộ LĐ-TBXH)  phát biểu.

Theo ông, ngoài hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp với NCT ở nông thôn, nhiều NCT ở khu vực thành thị tiếp tục làm việc trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế, an ninh, quốc phòng, khoa học và công nghệ.

Cũng thông tin từ TS. Nguyễn Lê Minh, gần đây nhất, Bộ trưởng Bộ LĐ-TBXH Đào Ngọc Dung còn giao cho Cục Bảo trợ xã hội nghiên cứu vấn đề khởi nghiệp cho NCT. “Đây là quyết định hoàn toàn đúng đắn!”- TS Nguyễn Lê Minh khẳng định.

Ông Nguyễn Văn Thọ, xã Dân Chủ (TP. Hòa Bình) là một trong những hội viên NCT tiêu biểu nêu gương sáng trong sản xuất - kinh doanh với mô hình gạch block và trang trại VAC

Thực tế, lâu nay khi nói đến “khởi nghiệp” thường nhiều người chỉ nghĩ đến thanh niên hoặc người trung tuổi. Thật ra, kinh nghiệm của nhiều quốc gia trong lĩnh vực này họ đều rất quan tâm đến NCT. Bởi họ nhận thức rất rõ đây là nguồn lực quý báu của quốc gia. NCT có lợi thế về kinh nghiệm làm việc, kinh nghiệm nghề nghiệp, có nhiều mối quan hệ trong xã hội. Đặc biệt với đội ngũ trí thức là NCT, với trình độ học vấn và chuyên mộn đã tích lũy nhiều năm, họ vẫn muốn tiếp tục làm việc và cống hiến cho sự phát triển của đất nước.

Báo cáo về khởi nghiệp toàn cầu của Amway cho thấy, Việt nam thuộc nhóm quốc gia có quan điểm rất tích cực đối với hoạt động khởi nghiệp (Chỉ số tinh thần khởi nghiệp của Việt Nam trong 3 năm 2015, 2016 và 2018 lần lượt là 77, 81 và 84)

“Với những lập luận và dẫn chứng như trên, chúng tôi cho rằng, sẽ là một thiếu sót - nếu không nói là một thiệt thòi và lãng phí rất lớn – nếu chúng ta để NCT đứng bên lề của quá trình khởi nghiệp quốc gia…”- TS. Nguyễn Lê Minh khẳng định.

Chính sách phải khác biệt

Theo TS. Nguyễn Hải Hữu, Phó Chủ tịch Hiệp hội Giáo dục và Nghề công tác xã hội Việt Nam, chính sách sinh kế đối với NCT được thể hiện trong các văn bản pháp lý quốc tế về NCT và trong pháp luật của nước ta về NCT. Đặc biệt, Luật NCT quy định Nhà nước, xã hội và gia đình tạo điều kiện để NCT phát huy trí tuệ kinh nghiệm quý và phẩm chất tốt đẹp trong các hoạt động, trong đó có hoạt động “Phát triển kinh tế, giảm nghèo, làm giàu hợp pháp”

Chương trình hành động quốc gia về NCT giai đoạn 2012-2020 cũng có hợp phần quan trọng về phát huy vai trò NCT, trong đó có mục tiêu: 50% NCT trực tiếp sản xuất, kinh doanh tăng thu nhập, giảm nghèo có nhu cầu hỗ trợ được hướng dẫn về sản xuất kinh doanh, hỗ trợ phương tiện sản xuất, chuyển giao công nghệ, tiêu thụ sản phẩm, vay vốn phát triển sản xuất.

Theo TS. Nguyễn Hải Hữu, mặc dù có chính sách hỗ trợ về sinh kế cho NCT những thực tiễn không thu thập được số liệu thống kê về NCT trực tiếp sản xuất kinh doanh có nhu cầu hỗ trợ tiếp cận được các dịch vụ hỗ trợ đầu vào - đầu ra - và quá trình sản xuất như: hỗ trợ vay vốn, học nghề, khuyến nông- khuyến lâm - khuyến ngư; hỗ trợ chuyển giao kỹ thuật, hỗ trợ về tư liệu sản xuất, tiêu thụ sản phẩm đầu ra… Thực tế, những NCT tham gia hoạt động kinh tế, nghiên cứu khoa học, giảng dạy, truyền nghề… cũng không được miễn giảm thuế sản xuất kinh doanh và thuế thu nhập cá nhân…

Từ thực tế đó, chuyên gia này đề nghị nhà nước cần có chính sách  hỗ trợ về sinh kế cụ thể cho NCT và cần có sự ưu tiên, khác biệt với chính sách hỗ trợ sinh kế dành cho người dân có độ tuổi thấp hơn. Chính sách hỗ trợ sinh kế cho NCT ở vùng đặc biệt khó khăn khác với chính sách hỗ trợ sinh kế cho NCT ở vùng đồng bằng và thành thị.

Các chính sách cụ thể bao gồm: Chính sách vay vốn với lãi suất ưu đãi, không phải thế chấp tài sản và có sự bảo lãnh của Hội NCT cấp xã để sản xuất kinh doanh quy mô vừa và nhỏ; Chính sách miễn giảm phí học nghề để chuyển đổi nghề nghiệp phù hợp với tình thực tế của địa phương nơi NCT cư trú; Chính sách miễn giảm phí tham gia các khóa học về khuyến nông- khuyên lâm- khuyến ngư  để nâng cao nhận thức- kỹ năng sản xuất kinh doanh phù hợp với tình thực tế của địa phương nơi NCT cư trú; Chính sách miễn giảm phí chuyển giao công nghệ, và khuyến khích hỗ trợ ứng dụng khoa học kỹ thuật và công nghệ mới trong sản xuất- kinh doanh;  Chính sách hỗ trợ tiêu thụ sản phẩn thông qua việc quảng bá, bao tiêu sản phẩm, xây dựng thương hiệu sản phẩn xanh – sạch - an toàn; Chính sách bảo hộ sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp trong trường hợp họ gặp rủi ro, đặc biệt là rủi ro do thiên tai, dịch bệnh thông qua chính sách trợ cấp bù đắp thiệt hại; Chính sách ưu tiên trong giao đất sản xuất nông nghiệp ở những địa điểm thuận lợi, dễ tiếp cận…

“Chính sách hỗ trợ sinh kế là tiền đề quan trọng giúp NCT tự bảo đảm thu nhập, giảm thiểu mức độ phụ thuộc vào sự giúp đỡ của con cháu và bảo đảm thực hiện quyền sống độc lập cũng như các quyền khác của NCT. Do vậy nhà nước cần có định hướng và lộ trình xây dựng và thực hiện chính sách hỗ trợ sinh kế cho NCT phù hợp với bối cảnh kinh tế- xã hội của đất nước và tình hình thực tế của NCT…”- TS Nguyễn Hải Hữu nhấn mạnh.