Hợp lực để đa dạng nguồn vốn dài hạn cho nền kinh tế

Đó là một số nhận định được các chuyên gia đưa ra tại Hội thảo "Vai trò của xếp hạng tín nhiệm trong quản trị rủi ro tín dụng" do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam phối hợp với S&P Global Ratings và Công ty Cổ phần FiinRatings tổ chức ngày 25/10.

Việc làm cần thiết để thúc đẩy thị trường vốn

Về vai trò của xếp hạng tín nhiệm, TS. Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho rằng đây là công cụ hữu hiệu giúp các hoạt động trên thị trường tài chính diễn ra minh bạch, công khai, qua đó thúc đẩy thị trường tài chính tiền tệ, thị trường vốn phát triển an toàn, bền vững hơn. Đồng thời, giúp hạn chế rủi ro cho tín dụng và mở rộng được đối tượng cho vay không cần tài sản đảm bảo.

Dẫn chứng một số quốc gia phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp nhờ xếp hạng tín dụng như Thái Lan, Mỹ, ông Apurva Kumar - Chuyên gia đầu tư, Khối Định chế Tài chính Ngân hàng Phát triển Châu Á khẳng định việc xếp hạng tín nhiệm giúp tăng niềm tin nhà đầu tư và định giá rủi ro một cách hiệu quả hơn. Xu hướng xếp hạng tín nhiệm đang ngày càng được quan tâm bởi nó mang lại lợi ích cho tất cả các bên liên quan. Tại Việt Nam cũng cần phát triển xếp hạng tín dụng để hỗ trợ sự phát triển của thị trường vốn và trái phiếu.

Cùng quan điểm, ông Ritesh Maheshwari, Giám đốc điều hành, Phụ trách khu vực Đông Nam Á, S&P Global Ratings cho rằng xếp hạng tín nhiệm là cơ sở để nhà đầu tư mở rộng - xếp hạng tín nhiệm và đánh giá chặt chẽ các tổ chức phát hành giúp nhà đầu tư thẩm định độ tin cậy về khả năng thanh toán và nâng cao tính minh bạch.

“Gia tăng độ sâu thị trường trái phiếu - xếp hạng tín nhiệm và đánh giá về các tổ chức phát hành kết hợp phân tích so sánh với các doanh nghiệp tương đồng cũng như các tài sản khác, có thể giúp quá trình đưa ra quyết định của nhà đầu tư tốt hơn. Bên cạnh đó, minh bạch trên thị trường trái phiếu cũng cung cấp thêm các thông tin cần thiết đến nhà đầu tư, giúp cải thiện các quyết định tín dụng và góp phần đảm bảo an toàn cho hệ thống tài chính quốc gia”, ông Ritesh Maheshwari nói.

Đại diện đơn vị tư vấn, bà Lương Thúy Ngân - Giám đốc khối Tư vấn Tài chính Doanh nghiệp VCBS đánh giá hình thức huy động vốn qua kênh trái phiếu đang diễn ra khá phổ biến, tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp phát hành trái phiếu không có tài sản đảm bảo rất khó để có thể huy động vốn bởi không có kênh nào để khách hàng có thể chắc chắn đầu tư vào. Do đó, bà Lương Thúy Ngân cho rằng, cần có xếp hạng tín nhiệm đối với các doanh nghiệp này. Số liệu khách quan độc lập của các bên xếp hạng tín nhiệm sẽ là một kênh để các nhà đầu tư có thể tin vào thay vì chỉ hoàn toàn tin tưởng, phụ thuộc vào tổ chức phát hành và tư vấn.

Đại diện đơn vị xếp hạng tín nhiệm, ông Nguyễn Quang Thuân - Chủ tịch FiinGroup cũng cho rằng đây là việc làm cần thiết, hỗ trợ cho nhà đầu tư có thêm cơ sở để đa dạng hoạt động đầu tư, từ đó đa dạng nguồn vốn dài hạn cho nền kinh tế.

“Xếp hạng tín nhiệm không phải là cây đũa thần, nhưng chúng tôi tâm niệm để thị trường phát triển thì phải có niềm tin. Doanh nghiệp cần xây dựng hồ sơ minh bạch trên thị trường vốn để không phải phụ thuộc nhiều vào vốn vay ngân hàng", Chủ tịch FiinGroup chia sẻ.

Theo ông Nguyễn Quang Thuân, tới đây, khoảng đầu năm 2024, Việt Nam sẽ áp dụng quy định về việc bắt buộc áp dụng xếp hạng tín nhiệm đối với một số trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ nhằm minh bạch thông tin. Tuy nhiên, cần gia tăng số lượng các doanh nghiệp có xếp hạng tín nhiệm trên thị trường để hấp dẫn nhà đầu tư. Muốn vậy thì cần nhiều thành phần tham gia vào thị trường trái phiếu, công cụ nợ nhiều hơn. Ngay cả với các doanh nghiệp không yêu cầu bắt buộc việc xếp hạng tín nhiệm cũng nên sử dụng công cụ này như một cơ sở để nhà đầu tư giải ngân. Các công ty bảo hiểm, công ty quỹ hưu trí phải đầu tư trái phiếu an toàn hơn.

Khẳng định vai trò của xếp hạng tín nhiệm là không thể phủ nhận, tuy nhiên, đại diện FiinGroup cũng nhấn mạnh rằng xếp hạng cao không có nghĩa là không có khả năng vỡ nợ, việc xếp hạng tín nhiệm chỉ là quá trình theo dõi, hỗ trợ phân bổ danh mục và tạo thanh khoản.

Cần bàn tay của cơ quan quản lý nhà nước

Đóng vai trò quan trọng nhưng xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam vẫn còn khá sơ khai và mới chỉ có 3 đơn vị được cấp phép là FiinRatings, VIS Rating và Saigon Ratings với hoạt động còn tương đối hạn chế. Theo ông Lê Hồng Khang - Giám đốc Xếp hạng tín nhiệm của FiinRatings, Việt Nam đứng thứ 4 trong khu vực về quy mô thị trường TPDN/GDP, sau Malaysia, Singapore và Thái Lan. Xếp hạng tín nhiệm tại các nước này đã hình thành khá lâu, như Malaysia có đơn vị xếp hạng tín nhiệm đầu tiên từ năm 1990 và đến nay tỷ lệ trái phiếu được xếp hạng tín nhiệm đã đạt trên 54%. Trong khi đó, Việt Nam vẫn chưa có văn hoá xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp.

"Thực tế phát triển của thị trường trái phiếu doanh nghiệp nói riêng cũng như các thị trường vốn nói chung đã cho thấy có những sự xộc xệch nhất định", ông Lê Hồng Khang nói.

Do vậy, để phát triển và phát huy hết vai trò của xếp hạng tín nhiệm đối với thị trường vốn, theo ông Nguyễn Quang Thuân, các thành viên trên thị trường cần chung tay để có những bước đi trước khi chưa có quy định bắt buộc về xếp hạng tín nhiệm.

Đây là điều cần sự nỗ lực của nhiều bên, không chỉ từ các cơ quan quản lý như Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước,… mà còn của doanh nghiệp, ngân hàng, nhà đầu tư,…", Chủ tịch FiinGroup nói.

Bên cạnh sự chung tay của nhiều cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, chủ thể, TS. Nguyễn Quốc Hùng cho rằng cần sự quản lý của cơ quan Nhà nước để kiểm soát dòng tiền với từng doanh nghiệp cho phù hợp, giúp thị trường trái phiếu phát triển lành mạnh.

Cùng quan điểm, ông Phạm Xuân Hòe- Tổng thư ký Hiệp hội Cho thuê Tài chính Việt Nam cũng cho rằng để phát triển các dịch vụ hạ tầng tài chính cần phải có bàn tay của nhà nước hỗ trợ. Nhà nước hỗ trợ trực tiếp về chi phí trả cho bên xếp hạng tiết kiệm để các doanh nghiệp có được bảng xếp hạng tín nhiệm có thể tiếp cận vốn tốt hơn.

"Trong bất cứ một giai đoạn khó khăn nào thì bàn tay của Chính phủ, bàn tay của Nhà nước rất quan trọng đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam. Đó là câu chuyện hỗ trợ các quỹ bảo lãnh hay các quỹ tài chính ngoài ngân sách phải hỗ trợ được nguồn vốn đó để cho họ vượt qua khó khăn", ông Phạm Xuân Hòe nhấn mạnh.