Năm 2019: Ngân hàng giảm lãi suất hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế

Trên cơ sở các mục tiêu của Quốc hội, Chính phủ và dự báo kinh tế vĩ mô, tiền tệ trong và ngoài nước, năm 2020, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) điều hành chính sách tiền tệ (CSTT) chủ động, linh hoạt, thận trọng phối hợp hài hòa với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu bình quân dưới 4%; ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế ở mức hợp lý, ổn định thị trường tiền tệ và ngoại hối.

Phóng viên (P.V): Có thể nói những biến động trên thị trường quốc tế và khu vực trong năm 2019 rất khó dự đoán nhưng NHNN đã chủ động linh hoạt các giải pháp để ổn định thị trường tiền tệ và ngoại hối. Ông có thể chia sẻ về những giải pháp và kết quả trong điều hành CSTT năm 2019?

Ông Phạm Thanh Hà – Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ (NHNN)

 Ông Phạm Thanh Hà: Năm 2019, bối cảnh địa chính trị thế giới diễn biến khó lường. Kinh tế thế giới tăng chậm dưới tác động của căng thẳng thương mại giữa các nước lớn; giá hàng hóa thế giới duy trì ở mức thấp. Các tổ chức quốc tế liên tục điều chỉnh giảm dự báo tăng trưởng toàn cầu. Trong bối cảnh đó, nhiều ngân hàng trung ương (NHTW) trên thế giới đảo chiều chuyển hướng điều hành CSTT sang nới lỏng để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Đồng USD có xu hướng tăng giá trên thị trường thế giới.

Kinh tế trong nước duy trì đà tăng khả quan. Cán cân thương mại tiếp tục thặng dư. Lạm phát CPI bình quân thấp hơn mục tiêu 4% Quốc hội đề ra; trong đó lạm phát cơ bản bình quân ở mức 2,01%, phản ánh điều hành CSTT đã neo giữ tốt kỳ vọng lạm phát, tạo dư địa để điều chỉnh các loại giá Nhà nước quản lý.

Trên cơ sở chủ trương của Quốc hội, Chính phủ, Thống đốc NHNN ban hành Chỉ thị số 01/CT-NHNN ngày 08/01/2019 chỉ đạo toàn diện hệ thống ngân hàng. Theo đó, trong năm 2019, NHNN đã triển khai đồng bộ các giải pháp:

Thứ nhất, CSTT phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác để điều hành chủ động, đồng bộ, linh hoạt các công cụ CSTT, duy trì ổn định thị trường tiền tệ, ngoại tệ; kiểm soát lạm phát cơ bản bình quân ở mức 2,01%, tạo dư địa thuận lợi để điều chỉnh giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý, đặc biệt trong điều kiện ảnh hưởng phức tạp của dịch bệnh. Qua đó góp phần kiểm soát lạm phát CPI bình quân cả năm ở mức thấp nhất trong 3 năm qua. Thanh khoản hệ thống được đảm bảo, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu chi trả cho nền kinh tế. 

Thứ hai, trong điều kiện lãi suất thế giới xoay chiều nhanh chóng, NHNN bám sát chỉ đạo của Chính phủ, diễn biến thị trường để triển khai tổng thể các biện pháp ổn định thị trường, giảm mặt bằng lãi suất trong nước, tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn vay chi phí hợp lý, hỗ trợ sản xuất kinh doanh. Từ ngày 16/11/2019, NHNN điều chỉnh giảm đồng bộ 0,25%/năm các mức lãi suất điều hành; từ ngày 19/11/2019 giảm 0,2-0,5%/năm trần lãi suất huy động các kỳ hạn dưới 6 tháng và 0,5%/năm trần lãi suất cho vay đối với các lĩnh vực ưu tiên; giảm 0,75%/năm lãi suất nghiệp vụ thị trường mở. Đồng thời, chỉ đạo TCTD chủ động cân đối nguồn vốn và năng lực tài chính để áp dụng lãi suất cho vay hợp lý; điều hòa thanh khoản ổn định thị trường, nhờ đó duy trì lãi suất thị trường liên ngân hàng phù hợp, tạo điều kiện hỗ trợ nguồn vốn chi phí hợp lý cho TCTD. Kết quả, sau các động thái điều hành của NHNN, mặt bằng lãi suất thị trường có xu hướng giảm. Lãi suất huy động các kỳ hạn dưới 6 tháng giảm 0,2-0,5%/năm và lãi suất cho vay các lĩnh vực ưu tiên giảm 0,5%/năm. Các TCTD có thị phần lớn chủ động giảm lãi suất cho vay đối với lĩnh vực ưu tiên, áp dụng chương trình cho vay ưu đãi đối với doanh nghiệp với nhiều đợt cắt giảm trong năm 2019.

Thứ ba, tín dụng tăng trưởng phù hợp với cân đối vĩ mô, đáp ứng nhu cầu vốn của nền kinh tế gắn liền với quá trình tái cơ cấu hệ thống TCTD và nâng cao chất lượng tín dụng. Tín dụng cả năm 2019 tăng trên 13% so với cuối năm 2018. Như vậy, tín dụng tiếp tục được kiểm soát chặt chẽ và giảm dần qua các năm, nhưng được tập trung phân bổ vào lĩnh vực sản xuất, ưu tiên tạo động lực cho phát triển, góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của nền kinh tế, đáp ứng kịp thời nhu cầu hợp pháp về vốn, nhất là vốn tín dụng tiêu dùng của người dân, góp phần hạn chế tín dụng đen. Tín dụng ngoại tệ tiếp tục được kiểm soát theo đúng lộ trình hạn chế đô la hóa theo chủ trương của Chính phủ; tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro được kiểm soát ở mức hợp lý.

Thứ tư, tỷ giá và thị trường ngoại tệ diễn biến ổn định, thanh khoản dồi dào; các nhu cầu ngoại tệ hợp pháp được đáp ứng đầy đủ, kịp thời; NHNN mua được lượng lớn ngoại tệ bổ sung dự trữ ngoại hối Nhà nước. Trong bối cảnh chịu áp lực từ biến động thị trường quốc tế, căng thẳng thương mại gia tăng, đồng Nhân dân tệ giảm giá mạnh, NHNN tiếp tục điều hành tỷ giá trung tâm linh hoạt, điều chỉnh tỷ giá mua/bán ngoại tệ với các TCTD bám sát diễn biến thị trường.

P.V: Ông có nhận định như thế nào về thuận lợi và khó khăn đối với điều hành CSTT và hoạt động ngân hàng năm 2020?

 Ông Phạm Thanh Hà: Kinh tế thế giới năm 2020 dự kiến phục hồi nhẹ sau khi tăng trưởng chậm lại trong năm 2019. Tuy nhiên, các tác động từ chiến tranh thương mại leo thang, bảo hộ lan rộng khiến niềm tin của thị trường bị ảnh hưởng, triển vọng bấp bênh ở nhiều nền kinh tế, nguy cơ xung đột, tranh chấp địa chiến lược giữa các nước lớn tiếp tục gay gắt... là những rủi ro mà kinh tế toàn cầu phải đối mặt. Lạm phát toàn cầu năm 2020 dự báo ở mức thấp, chủ yếu nhờ mặt bằng giá hàng hóa thế giới tiếp tục ở mức thấp. Thị trường tài chính tiền tệ quốc tế có thể diễn biến khó lường, xu hướng nới lỏng CSTT của các NHTW trên thế giới không rõ ràng, có thể ảnh hưởng đến điều hành CSTT trong nước.

 Trong nước, ổn định kinh tế vĩ mô tiếp tục là trọng tâm trong chỉ đạo, điều hành chính sách kinh tế để tạo điều kiện cho tăng trưởng kinh tế ổn định, đẩy nhanh cải thiện nền tảng kinh tế vĩ mô và đổi mới hệ thống thể chế kinh tế thị trường hiện đại. Các định hướng lớn về thực hiện 3 đột phá chiến lược, cơ cấu lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng tiếp tục được triển khai quyết liệt. Nền kinh tế tận dụng được một số cơ hội chuyển hướng thương mại từ Hiệp định CPTPP, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) mang lại.

Tuy nhiên, nội tại nền kinh tế Việt Nam còn tiềm ẩn rủi ro có thể ảnh hưởng bất lợi đến ổn định và tăng trưởng kinh tế. Sức ép lạm phát vẫn còn do tác động của nhiều yếu tố như giá dầu thế giới diễn biến khó lường; Tình hình thời tiết, dịch bệnh diễn biến phức tạp, nhất là dịch tả lợn châu Phi ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và làm tăng giá nhóm hàng hóa lương thực, thực phẩm; Tác động của cuộc CMCN 4.0 đặt ra yêu cầu chuyển đổi số, hướng đến phát triển ngân hàng số của ngành ngân hàng; các mô hình, ứng dụng công nghệ mới, hiện đại trong thanh toán điện tử đang phát triển mạnh, đòi hỏi phải khẩn trương có khuôn khổ pháp lý phù hợp vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo nhưng phải đảm bảo hoạt động an toàn, bảo vệ quyền lợi cho người sử dụng.

P.V: Trước những khó khăn và thuận lợi nói trên, để đạt được những thành công cho năm 2020 và những năm tiếp theo, xin ông cho biết định hướng điều hành CSTT thời gian tới?

Ông Phạm Thanh Hà: Trên cơ sở bám sát mục tiêu của Quốc hội, Chính phủ và diễn biến kinh tế vĩ mô, năm 2020, NHNN điều hành CSTT chủ động, linh hoạt, thận trọng, phối hợp đồng bộ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát bình quân dưới 4%, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế ở mức hợp lý, ổn định thị trường tiền tệ và ngoại tệ. Trọng tâm điều hành: (i) Nghiệp vụ thị trường mở điều tiết thanh khoản ổn định thị trường tiền tệ; (ii) Tái cấp vốn hỗ trợ thanh khoản cho TCTD, cho vay theo các chương trình đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, hỗ trợ cơ cấu lại các TCTD và xử lý nợ xấu; (iii) Điều hành dự trữ bắt buộc đồng bộ với các công cụ CSTT khác nhằm duy trì ổn định thị trường; (iv) Điều hành lãi suất, tỷ giá bám sát cân đối vĩ mô, lạm phát và mục tiêu CSTT nhằm ổn định thị trường tiền tệ, ngoại tệ; (v) Điều hành tín dụng kiểm soát quy mô tín dụng phù hợp với chỉ tiêu định hướng gắn với quá trình tái cơ cấu hệ thống TCTD, nâng cao chất lượng tín dụng, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, người dân tiếp cận tín dụng của hệ thống ngân hàng.

P.V: Xin trân trọng cảm ơn ông!